________________
૫૭૧
अछ्छ्रुद्+स्यत्
સ્વરેભ્યઃ ૧-૩-૩૦ થી છ્ દ્વિત્વ.
अच्छृद्+स्यत् અઘોષ... ૧-૩-૫૦ થી પૂર્વનાં ધ્ નો ૬.
अच्छद्+स्यत्
તદ્દો... ૪-૩-૪ થી ૠ નો ગુણ અર્
अच्छर्त्स्यत् અધોવે... ૧-૩-૫૦ થી ર્ નો ત્. આ સૂત્રથી જ્યારે ટ્ આગમ થાય ત્યારે અવિષ્વત્ પ્રયોગ થશે. એજ પ્રમાણે ભવિષ્યન્તી ઇસ્મૃતિ, છવિષ્યતિ. સત્રન્ત
चिच्छृत्सति - चिच्छर्दिषति. (૫) તિતૃત્પતિ, તિષિતિ = તે હિંસા કરવાની અથવા અનાદર કરવાની
ઈચ્છા કરે છે. તૃપી-હિંસાનાયો: (૧૪૮૧) સાધુનિકા વિવૃત્તતિ, નિતિષતિ પ્રમાણે થશે. એજ પ્રમાણે - ક્રિયાતિપત્તિ - અતત્ત્વત્ ગર્વિષ્યત્. ભવિષ્યન્તી - તસ્કૃતિ, તિિત.
-
=
-
-
-
અમિષ કૃતિ વિમ્ ? અર્તીત્ = તેણે કાપ્યું અથવા વીંટ્યું. સાધુનિકા અદ્યતન્યાં... ૪-૪-૨૨ માં જણાવેલ અવધીત્ પ્રમાણે થશે પરન્તુ ૪૪-૨૨ અને ૪-૩-૮૨ સૂત્ર નહીં લાગે તથા તો... ૪-૩-૪ થી નો ગુણ થશે. અહીં સિ ્ પ્રત્યય સકારાદિ અશિત્ છે પણ સૂત્રમાં તેનું વર્જન કરેલું હોવાથી આ સૂત્રથી વિકલ્પપક્ષે રૂર્ આગમનો નિષેધ થતો નથી. એજ પ્રમાંણે - અવર્તીત્, અનîત્, અ∞દ્વૈત્, અતીત્ સાિિત વિમ્ ? તિતા, પતિતા, નૈર્તિતા, છવિતા, તવિતા અહીં અશિત્ પ્રત્યય છે પણ સકારાદિ નથી તકારાદિ છે તેથી આ સૂત્રથી વિકલ્પે ટ્ આગમ ન થતાં સ્વાદ... ૪-૪-૩૨ થી નિત્ય ટ્ આગમ થયો છે.
ત, નૃત્ અને નૃત્ ધાતુને સ્તાદ્ય... ૪-૪-૩૨ થી નિત્ય રૂર્ આગમની પ્રાપ્તિ હતી તથા ર્ અને વૃદ્ ધાતુને પ્રાપ્તિ ન હતી તેનો આ સૂત્રે વિકલ્પ કર્યો છે.
गमो ऽनात्मने । ४-४-५१
અર્થ:- મ્ ધાતુથી ૫૨માં ૨હેલાં અશિત્રુ સકારાદિ અને તકારાદિ પ્રત્યય સંબંધી સકારાદિ પ્રત્યયની આદિમાં રૂટ્ આગમ થાય છે પણ આત્મનેપદમાં ર્ આગમ થતો નથી.
વિવેચન - (૧) નૈમિષ્યતિ = તે જશે. સાનિકા ૩-૪-૬૯ માં જણાવેલ જ્ઞનિષ્યતે
