________________
વિવેચન - (૧) આવશો
आचक्ष्+अ
आक्शा+अ
આશા+ ઔ
आक्शाक्शा + औ
आकाक्शा+औ
आकक्शा + औ
-
-
હબ્બતુર્... ૩-૩-૧૨ થી વ્ પ્રત્યય. આ સૂત્રથી શા આદેશ.
આતો... ૪-૨-૧૨૦ થી ખવ્ નો ૌ આદેશ.
દ્વિર્ણતુ.... ૪-૧-૧ થી ધાતુ દ્વિત્વ.
વ્યા... ૪-૧-૪૪ થી ૬ નો લોપ. દૂસ્વ: ૪-૧-૩૯ થી પૂર્વનાં આ નો અ. ડઇંગ્ ૪-૧-૪૬ થી પૂર્વનાં ૢ નો ર્.
-
-
=
=
આવશા+
સૌ
આવવશો - વાત્... ૧-૨-૧૨ થી આ+ૌ ગૌ.
=
-
૫૧૯
તેણે કહ્યું.
-
શિય્યાદ્યસ્ય... ૧૧-૩-૫૯ થી વિકલ્પે છ્ નો વ્ થવાથી આપૌ પ્રયોગ પણ થશે. વિકલ્પપક્ષે હ્માંર્ આદેશ થાય ત્યારે -
(૨) આવૌ = તેણે કહ્યું. સાનિકા આવવૌ પ્રમાણે થશે. પરન્તુ દ્વિતીય... ૪-૧-૪૨ થી પૂર્વનાં વ્ નો ♦ થશે. વિકલ્પપક્ષે શાંત્ - રહ્યાંપ્ આદેશ ન થાય ત્યારે -
(૩) આવપક્ષે = તેણે કહ્યું. આવ+જ્ - બ્... ૩-૩-૧૨ થી ૬ પ્રત્યય, આવશ્વ+ટ્ - દિર્ધાતુ....૪-૧-૧ થી ધાતુ દ્વિત્વ, આવપક્ષે - વ્યાન...
–
૪-૧-૪૪ થી શ્ નો લોપ. ચક્ષુ ધાતુ આત્મનેપદી હોવાથી આત્મનેપદનો ૬ પ્રત્યય લાગ્યો છે. વશાંત્ અને ક્યાં આદેશો ૢ ઇત્વાળા હોવાથી ઊભયપદી છે તેથી પરઐપદનો વ્ પ્રત્યય થયો છે.
મુન્નો મન્ । ૪-૪-૬
અર્થ:- અશિત્ પ્રત્યયનાં વિષયમાં પ્રક્ષ્ણ ધાતુનો મન્ આદેશ વિકલ્પે થાય છે. વિવેચન - (૧) મર્થ્ય, બ્રા = ભુંજશે. પ્રiાંત્-પાવે (૧૩૧૬)
પ્ર+તા - તાતારી... ૩-૩-૧૪ થી તા પ્રત્યય.
भर्ज्+ता આ સૂત્રથી પ્રક્ષ્ નો મન્ આદેશ.
મ+તા - યનસૃન... ૨-૧-૮૭ થી ગ્ નો પ્.
भट
તવસ્ય... ૧-૩-૬૦ થી त् નો
મન્ આદેશ ન થાય ત્યારે -
ट् વિકલ્પપક્ષે આ સૂત્રથી
