________________
૫૧૨
=
આ અર્થમાં માતા નામને ધ્વસ્તિ... ૭-૨-૧૨૬ થી ન્ન પ્રત્યય, પેાર્થે ૩-૨-૮ થી ત્તિ નો લોપ, આ સૂત્રથી માતા નામનાં આ નો { થવાથી માત્તીસ્યાત્ થશે. એજ પ્રમાણે - માલીોતિ, માત્તમતિ. अनव्ययस्येति किम् ? दिवाभूता रात्रिः રાત્રિ દિવસ જેવી થઈ. અદ્દિવા દ્વિવામૂતા અર્થમાં વિવા નામને ધ્વસ્તિ... ૭-૨-૧૨૬ થી ખ્રિ પ્રત્યય, પેજાએં ૩-૨-૮ થી અવ્યય નામને લાગેલી સિ વિભક્તિનો લોપ, ટૌર્ય... ૪-૩-૧૦૮થી પૂર્વનો સ્વર દીર્ઘ થવાથી નિવામૂતા થશે. અહીં અવ્યય નામ હોવાથી આ સૂત્રથી આનો ર્ફે આદેશ થયો નથી. એજ પ્રમાણે રોષાભૂતમ્ અહઃ દિવસ રાત્રિ જેવો થયો. આ સૂત્ર વીર્ય... ૪-૩-૧૦૮ નું અપવાદ સૂત્ર છે.
નિ । ૪-૩-૧૧૨ .
અર્થ:- નિ પ્રત્યય પરમાં હોતે છતે વર્ણાન્ત નામનાં અન્ય અવર્ણનો આદેશ થાય છે.
✡
=
=
વિવેચન - (૧) પુત્રીયતિ = પુત્રને ઈચ્છે છે. સાધનિકા ૩-૪-૨૩ માં કરેલી છે. (૨) માત્તીયતિ માલાને ઈચ્છે છે. સાધનિકા ૩-૪-૨૩ માં જણાવેલ પુત્રીતિ પ્રમાણે થશે. પણ અહીં માતા નામનાં અન્ય આ નો રૂં થશે. વીર્થ... ૪-૩-૧૦૮ સૂત્રનું આ સૂત્ર અપવાદ સૂત્ર છે. આ સૂત્ર ૪૩-૧૧૧ સૂત્રમાં ર્જાિ ની સાથે યન્ લઈ લીધો હોત તો ચાલત પણ ઉત્તરસૂત્ર માટે નિ સૂત્ર જુદું બનાવ્યું છે.
ક્ષત્-તૃક્- ઘેંશનયોન્ય-ધનાયામ્ 1 ૪-૩-૧oરૂ
અર્થ:- ધ્વનિ પ્રત્યય પરમાં હોતે છતે ક્ષુધા અર્થ ગમ્યમાન હોય તો અશન નામનાં અન્ય અનો, તૃષા અર્થ ગમ્યમાન હોય તો સ નામનો વ્ અને ગર્હા (આસક્તિ) અર્થ ગમ્યમાન હોય તો ધન નામનાં અન્ય 5 નો આ નિપાતન થાય છે.
વિવેચન - (૧) ઞશનાતિ = ભૂખથી ભોજનને ઈચ્છે છે. ક્ષુધા અશનમ્ ફતિ આ અર્થમાં અશન નામને અમાવ્યયાત્... ૩-૪-૨૩ થી વયર્ પ્રત્યય, પેાસ્થ્ય ૩-૨-૮ થી અમ્ નો લોપ, આ સૂત્રથી અશન નામનાં ઞ નો આ થવાથી અશનાય. તિ-વ્ પ્રત્યય, સુાસ્યા... થી ઞશનાયત થશે.
-
