________________
अघटित
अघटि+ इ अघटि ખૈરનિટિ ૪-૩-૮૩ થી ખિ નો લોપ.
-
૩૧૭
સદ્... ૪-૪-૨૯ થી અદ્ આગમ.
ભાવ... ૩-૪-૬૮ થી બિલ્ પ્રત્યય અને 7 નો લોપ.
-
अघाटि આ સૂત્રથી ઞિ પ્રત્યય પર છતાં સ્વર દીર્ઘ. વિકલ્પપક્ષે દીર્ઘ ન થાય ત્યારે ઝટ થશે.
(૩) પાર્ટધામ, ઘાંઘટમ = વારંવાર ચેષ્ટા કરાવીને.
ટિ - ાિન્ત ધાતુ ઉપર પ્રમાણે થશે. घटि+अम् રામ્... ૫-૪-૪૮ થી રામ્ પ્રત્યય. ઘાટિ+અમ્ - આ સૂત્રથી ધાતુનો સ્વર દીર્ઘ. કાટમ્ - પેનિટિ ૪-૩-૮૩ થી ૫ત્ નો લોપ.
પાટમ્બાટમ્ -. મૃશા... ૭-૪-૭૩ થી દ્વિત્વ. વાટપાટમ્ - તૌ મુમી... ૧-૩-૧૪ થી ૬ નો અનુસ્વાર. વિકલ્પપક્ષે આ સૂત્રથી દીર્ઘ ન થાય ત્યારે ઘટંપમ્ પ્રયોગ થશે.
(૨) (૧) વ્યથયતિ = તે પીડા કરાવે છે. વ્યથિક્-મય-વતનયો: (૧૦૦૨) સાધનિકા ઘટયંતિ પ્રમાણે થશે.
(૨) અવ્યાથિ, અથિ = (તેના વડે) દુઃખી કરાવાયા, પીડા કરાવાઈ. સાધુનિકા ધારિ, અટિ પ્રમાણે થશે.
(૩) વ્યાર્થવ્યાયમ્, વ્યર્થથમ્ = વારંવાર પીડા કરાવીને. સાનિકા પ્રારંઘાટમ્, પરંષટમ્ પ્રમાણે થશે.
ઓ-વનું-અને-ન-વનસ્-૩ઃ । ૪-૨-૨૫
અર્થ:- નાિ પ્રત્યય પર છતાં ત્, વત્, નન્, નૃ, વનસ્ અને ર ધાતુઓનો સ્વર હ્રસ્વ થાય છે. પરન્તુ ત્રિ અને મ્ ૫૨માં છે જેને એવો f પ્રત્યય પર છતાં આ સૂત્રથી જ વિહિત Çસ્વ સ્વર વિકલ્પે દીર્ઘ થાય છે. વિવેચન - (૧) જાતિ = તે ક્રિયા કરાવે છે. ને-ઝિયાસામાન્યાર્થીડયમિત્ય, અનેજાોડયમિત્યેકે (સૌત્ર ધાતુ) સાધનિકા ૪-૨-૨૪ માં જણાવેલ ઘટયંતિ પ્રમાણે થશે.
(૨) માનિ, અશિ = (તેના વડે) ક્રિયા કરાવાઈ. સાધનિકા ૪-૨-૨૪
