________________
૨૨૨
શ્રમ, વમ્, ત્રમ્, છળ, સ્યમ્, સ્વત્, રાગ્, બ્રામ્ અને સ્નાર્ ધાતુઓનાં સ્વરનો ર્ વિકલ્પે થાય છે અને તે ધાતુઓનું દ્વિત્વ થતું નથી. વિવેચન - (૧) ખેરુઃ = તેઓ વૃદ્ધ થયાં. વૃ-નરસ (૧૧૪૫) સાધનિકા ૪-૧૨૫ માં જણાવેલ તેરુઃ પ્રમાણે થશે. આ સૂત્રથી ૬ ન થાય ત્યારે નગર:. (૨) નુ+મ્ - વ્ અતુસ્... ૩-૩-૧૨ થી ૩સ્ પ્રત્યય. ज़ज़ +उस् દુિષ્કૃતુ.... ૪-૧-૧ થી ધાતુ દ્વિત્વ.. દૂસ્વ: ૪-૧-૩૯ થી પૂર્વનો સ્વર હ્રસ્વ.
नृजृ + उस्
_जज् + उस्
ૠતોઽત્ ૪-૧-૩૮ થી પૂર્વનાં ૠ નો .
-
નો નિસ્ - ... ૪-૩-૮ થી ગુણ અર્
સોહ, રવાને... થી નનર: થશે.
(૩) સ્થિ
=
તું ઘરડો થયો. સાનિકા ૪-૧-૨૫ માં જણાવેલ તેથિ પ્રમાણે થશે. આ સૂત્રથી ૬ ન થાય ત્યારે નથિ થશે. (૪) નગ્નુ+થ સુધી ઉપર પ્રમાણે.
[[+3+થ - ..... ૪-૪-૮૧ થી રૂર્ નો આગમ. નરિથ - સ્થૂ... ૪-૩-૮ થી નો ગુણ અર્
ઙ્ગ ધાતુનો ગુણ થયા પછી મધ્યમાં આ આવે છે તેથી ઞ નો દ્ થવાની પ્રાપ્તિ જ ન હતી. પણ આ સૂત્ર બનાવ્યું તેથી વિકલ્પે અ નો રૂ થઈ શક્યો.
(૧) પ્રેમુઃ = તેઓ ભમ્યા (ચાલ્યા.) પ્રP-૬તને (૯૭૦) સાનિકા ૪-૧૨૩ માં જણાવેલ રેધુ: પ્રમાણે થશે. આ સૂત્રથી ઞ નો ર્ ન થાય ત્યારે વષ્રમુ: થશે.
(૨) પ્ર+સ્ - વ્ તુસ્... ૩-૩-૧૨ થી ૩સ્ પ્રત્યય. પ્રશ્ર+3 ્ - વિર્ધાતુ... ૪-૧-૧ થી ધાતુ દ્વિત્વ.
મબ્ર+3 ્ - વ્યાન... ૪-૧-૪૪ થી પૂર્વનાં ર્ અને સ્ નો લોપ. વપ્રમુમ્ - દ્વિતીય... ૪-૧-૪૨ થી પૂર્વનાં મૈં નો બ્. સોહ:, ર:પાત્તે... થી વપ્રમુ: થશે.
भ्
(૩) પ્રેમિથ = તું ભમ્યો. સાનિકા ૪-૧-૨૩ માં જણાવેલ ધિથ પ્રમાણે
=
