________________
૬
પતિ ? મૈત્રાય, સ્માત્ પતિ ? સૂત્રાત્, સ્પિન્ પતિ ? સ્થાત્યાક્ કૃતિ । આ રીતે “ચૈત્ર રાંધે છે” એ ક્રિયા આવી અનેક અવાંતર ક્રિયાઓ સહિત સાધ્યમાન ક્રિયા પૂર્ણ થાય છે.
न प्रादिरप्रत्ययः । ३-३-४
અર્થ:- દ્િ ગણપાઠમાં અન્તર્ગત એવા પ્રદ્દિ અવ્યયોને ધાતુસંજ્ઞા થતી નથી એટલે કે ધાતુના અવયવરૂપ બનતા નથી. પ્રતિ અવ્યયોથી પર રહેલાં સ્વાતિ જ ધાતુસંશક છે. પરંતુ પ્રત્યય = પ્રાદ્રિ અવ્યયોથી પર પ્રત્યય લાગેલો હોય તો તે પ્રાપ્તિ ધાતુસંજ્ઞક બને છે.
વિવેચન - (૧) અભ્યમનાયત. અનમિમના મિમના અમવત્ આ અર્થમાં. અમિમન યક્ - વ્યર્થે... ૩-૪-૨૯ થી યક્ પ્રત્યય અને સ્ નો
.+
લોપ.
અભિમનાય - દ્વીર્ણ... ૪-૩-૧૦૮ થી દીર્ઘ. अभिमनाय ઝિયાર્થી... ૩-૩-૩ થી ધાતુસંજ્ઞા,
અમિમનાય+ત - વિવ્ તાર્... ૩-૩-૯ થી 7 પ્રત્યય. अभिमनाय+अ+त ર્ય... ૩-૪-૭૧ થી શત્ પ્રત્યય.
અભિ+એ+મનાય+એ+ત ગમ્ય+મનાય+અ+7 ફવર્ષાવે... ૧-૨-૨૧ થી રૂ નો યુ.
अभ्यमनाय्+अ+त જીવસ્યા... ૨-૧-૧૧૩ થી પૂર્વનાં ઞ નો લોપ. अभ्यमनायत = તે સારા મનવાળો થયો.
-
—
-
અદ્યાતો... ૪-૪-૨૯ થી ર્ આગમ.
.
અહીં પ્રાટ્િ એવા અગ્નિ ને ધાતુસંજ્ઞા ન થતાં મનાય ની જ ધાતુસંજ્ઞા થઈ છે તેથી મનાય ની પૂર્વે અત્ નો આગમ થયો. જો આખા અભિમનાય ની ધાતુસંજ્ઞા થઈ હોત તો અદ્ નો આગમ ન થતાં પૂર્વનાં ઞ ની વૃદ્ધિ થઈને આમિમનાયત એવો અનિષ્ટ પ્રયોગ થાત. (૨) પ્રાપ્તાનીયત્. પ્રાસાદે વ આવરત્ આ અર્થમાં.
प्रासाद+क्यन् આધાર... ૩-૪-૨૪ થી ધન્ પ્રત્યય. નિ ૪-૩-૧૧૨ થી પૂર્વનાં ઞ નો .
प्रासादीय
પ્રાસાદ્રીય - ઝિયાર્થી... ૩-૩-૩ થી ધાતુસંજ્ઞા.
