________________
૧૨૬
(3) चित्रं करोति ચિત્રીતે = આશ્ચર્ય પમાડે છે.
चित्र+य
આ સૂત્રથી યન્ પ્રત્યય.
ચિત્રય - પેાર્થે ૩-૨-૮ થી દ્વિતીયા વિભક્તિનો લોપ.
-
चित्रीय નિ ૪-૩-૧૧૨ થી 5 નો રૂં.
તે પ્રત્યય, શબ્, તુળસ્યા... થી ચિત્રીયતે થશે. ચિત્રકૢ શબ્દમાં ફ્ ઇત્ હોવાથી હિત.... ૩-૩-૨૨ થી આત્મનેપદ થયું છે. નમસ્થતિ રેવાન્ આ પ્રયોગમાં રેવ શબ્દને નમસ્ ના યોગમાં ચતુર્થી વિભક્તિ કેમ ન થઈ ? ન થાય કેમકે અવિક્ષિત પ્રકૃતિ - પ્રત્યય ભેદવાળા નામધાતુઓ હોવાથી નમસ્ શબ્દ અનર્થક છે. કેમકે નમસ્ સાથે તેવ નો યોગ નથી પણ નમસ્ય સાથે યોગ છે. અથવા “૩પપવિમò: ભાર વિત્તિ: વલીયસી એ ન્યાયથી નમષ્ઠોતિ રેવાન્ આ વાક્યમાં પણ દ્વિતીયા વિભક્તિ થાય છે.
-
રોતિ નો નમસ્ શબ્દની સાથે સંબંધ હોવાથી અને રેવ શબ્દની સાથે સંબંધ ન હોવાથી નમરોતિ રેવેભ્યઃ આવો પ્રયોગ (ચતુર્થી વિભક્તિ) ન થાય ? સ્મૈ નમોતિ એ પ્રમાણે આકાંક્ષા થએ છતે રેલ્વેભ્યઃ એ પ્રમાણે સંબંધ ઘટી શકતો હોવાથી સંપ્રદાનમાં ચતુર્થી વિભક્તિ થઈ શકે.
-
अङ्गान्निरसने णिङ् । ३-४-३८
અર્થ:- કર્મવાચક એવા અંગવાચક નામથી નિરસન અર્થમાં (ત્યાગ અર્થમાં) ફ્િ પ્રત્યય વિકલ્પે થાય છે.
વિવેચન - (૧) હસ્તૌ નિસ્યંતિ - હસ્તયતે
આ સૂત્રથી હિક્ પ્રત્યય.
હસ્તૌ+રૂ હસ્ત+રૂ - પેાર્થે ૩-૨-૮ થી દ્વિતીયા વિભક્તિનો લોપ.
हस्ति
ત્રન્ત્ય.... ૭-૪-૪૩ થી અન્ય સ્વરાદિનો લોપ.
હવે પછીની સાનિકા ૩-૩-૩૫ માં આપેલ શયંતિ પ્રમાણે થશે. (૨) પાવી નિરસ્થતિ पादयते પગને ફેંકે છે. (હઠાવે છે.) સાધનિકા ઉપર પ્રમાણે થશે. ક્ પ્રત્યયમાં ફ્ ઇત્ હોવાથી
-
=
=
હાથને ફેંકે છે. (હઠાવે છે.)
