________________
૮૫
વિવેચન - વિંગા, કૌઃ - અહીં રાજા પ્રજાનું રક્ષણ કરતો નથી તે શું
રાજા કહેવાય ? તેથી રાના નિન્દવાચી નામ છે અને બળદ ભારને વહન કરતો નથી તે શું બળદ કહેવાય ? તેથી જો એ નિન્દવાસી નામ છે. તેથી રાની અને જો નામની સાથે ક્રિમ નામનો આ સૂત્રથી તત્યુ. કર્મ, સમાસ થયો છે. અહીં ઉલંઘનન ને અનન્સ. ૭-૩-૧૦૬ થી અને ક્રિો ને નોતરૂષીત ૭-૩-૧૦૫ થી એ સમાસાન્ત પ્રત્યય થવાનો હતો તેનો 7 મિ: શેરે ૭-૩-૭૦ થી નિષેધ થયો છે. ક્ષેપ રૂતિ લિમ્ ? એ રોના તંત્ર = ત્યાં કોણ રાજા છે? અહીં અન્ન પાત્ર વગેરે આપવા રૂપ પ્રજાનું રક્ષણ કરનાર હોવાથી તેની કીર્તિ દેશોદેશમાં ફેલાય છે તેથી તેની પ્રશંસા ગમ્યમાન હોવાથી આ સૂત્રથી શિમ અને ઝિન નો સમાસ થયો નથી. અહીં પણ વિશેષi.. ૩-૧-૯૬ થી સમાસ સિદ્ધ હોવા છતાં આ સૂત્રની રચના કરી તેથી નિયમ થયો કે નિન્દા અર્થ જણાતો હોય તો જ ફિ નામનો આ સૂત્રથી સમાસ થાય અન્યથા નહિ.
પોટા-યુવતિ-સ્તો-તિથિ-વૃષ્ટિ-ઘેન-વશી- વેદ-વાપી-પ્રdp-શ્રોત્રિયાડધ્યાય
પૂર્વ પ્રશંસારૂઢજ્ઞતિઃ | રૂ-૨-૨૨૨. અર્થ:- ઐકાર્બક જાતિવાચક નામ પોય, યુવતિ, તો, તિથિ, પૃષ્ટિ ધેનુ,
વશી, વેહતું, વળી , પ્રવ$ , શ્રોત્રિય, ગાયક, ધૂર્ત અને . પ્રશંસામાં રૂઢ એવા નામની સાથે તત્પરૂષ કર્મધારય ગમ ન પામે છે. સૂત્ર સમાસ-પોરે ૨ યુવતિશ સ્તોત્ વ ાતિપશ્ચ ગૃશિ ધનુરો વેશ ૨
वेहत् च बष्कयणी च प्रवक्ता च श्रोत्रियश्च अध्यायकश्च धूर्त्तश्च પ્રશંસારૂઢાર્શ - રેય... પ્રશંસારૂઢાં:, તૈ: (ઇ.ઢ.) :
પ્રશંસાયામ્ રૂઢ-પ્રશંસારૂઢ: (સ.તત્પ.) વિવેચનઃ- બધા ઉદાહરણ સમાસના કોષ્ટકમાં આપેલા છે.
અહીં થયેલા સમાસો વિશેષi... ૩-૧-૯૬ થી સિદ્ધ જ હતાં છતાં પણ આ સૂત્રની પુનઃરચના કરી તે વિશેષ્યને પૂર્વપદમાં લાવવા માટે જ છે.
