________________
૪)
આ જ સમાસ કરવાથી ફાયદો થયો છે. ઉત્તÍત વગેરે દરેક સમાસોમાં આજ પ્રમાણે થશે.
૩યુ તા . ૩-૨-૪ર. અર્થ- માતુનો..... પ-૧-૧ થી શ.. પ-૪-૯૦ તુમ સુધીના જે કૃત પ્રત્યયો
છે. તે કૃત પ્રત્યયમાં વિધાન કરાએલા સૂત્રોમાં જે નામો સિ (પંચમી) થી નિર્દેશ કરાએલા છે. તે નામો ડયુ નામો કહેવાય
બદ્વીતિ વગેરે અન્ય સમાસની પ્રાપ્તિ ન હોય તો કર્યુ નામ કૃત્
પ્રત્યયાત્ત નામની સાથે નિત્ય તત્પરૂષ સમાસ પામે છે. સૂત્ર સમાસ-સિના ૩ – ડચુરું . તત્પ) વિવેચનઃ- ૩HR:- અહીં કૃ ધાતુને જોડ| પ-૧-૭ર થી
લાગીને સમાસ થયો છે. અત્ પ્રત્યય લાગવાથી વૃદ્ધિ થઈ તેથી કાર શબ્દ બન્યો. એ સૂત્રમાં વર્ષાઃ એ સિ થી ઉક્ત નામ હોવાથી લુણ નામનો કૃતપ્રત્યયાત્ત ફોર નામની સાથે આ સૂત્રથી તપુરૂષ સમાસ થયો છે. ઉલ્યુમિતિ ?િ અન્નકૃત્વ = કરવાથી સર્યું. અહીં નિષેધેપ૪-૪૪ થી ત્યાં પ્રત્યય કૃત્ પ્રત્યય છે. પણ એ સૂત્રમાં બતમ્ નામ હેપુરું નથી પણ સક્ષમ્યુક્ત છે. તેથી અમ્ નામનો વા કૂદત્તની સાથે આ સૂત્રથી તપુરૂષ સમાસ થયો નથી. વૃતિ સ્િ? ધ વો રક્ષતુ = ધર્મ તમારું રક્ષણ કરો. અહીં પ ...ર-૧-૨૧ થી યુષ્માન નો વ આદેશ થયો છે. તે કૃત પ્રત્યયાત્ત નથી તેથી આ સૂત્રથી તપુરૂષ સમાસ થયો નથી.
તૃતીયોર્જ વ ા રૂ-૨-૧૦. અર્થ:- સંસ્કૃતીયા પ-૪-૭૩થી માનુ.. પ-૪-૮૮ સુધીના કૃત પ્રત્યયોનું
વિધાન કરનાર સૂત્રોમાં તૃતીયા વિભક્તિથી જેનો નિર્દેશ છે. તે તૃતીયોક્ત નામ કૃત્ પ્રત્યયાત્ત નામની સાથે બહુવ્રીહિ વગેરે અન્ય સમાસની પ્રાપ્તિ ન હોય તો વિકલ્પ તત્પરૂષ સમાસ પામે છે.
