________________
مردم بده
આ સૂત્રથી અવ્યયીભાવ સમાસ થયો છે. નાનો... ૨-૧-૯૧ થી 7 નો લોપ થવાથી બ્રહ્મ સમાસ થયો. નપુંસાત્ વા ૭-૩-૮૯ સૂત્ર વિકલ્પ અત્ સમાસાન્ત કરે છે. જો અત્ સમાસાન્ત કર્યો હોત તો નકારાન્ત નામ બનીને ૩-૨-૨ થી સ્યાદિનો ઉમ્ થઈ જાય પરંતુ
વિકલ્પ હોવાથી અહીં અત્ સમાસાત્ત કર્યો નથી. (૧૪) સજીમ્ - અહીં સદ “સાકલ્ય, સંપૂર્ણ, અશેષ” અર્થમાં છે. સદ અને
તૃળ નામનો આ સૂત્રથી અવ્યયીભાવ સમાસ થયો છે. અકારાન્ત
અવ્યયીભાવ સમાસ થયો તેથી સ્યાદિનો થયેલો છે. (૧૫) સંપર્વેષણમ્ - અહીં સદ “અન્ત, સમાપ્તિ” અર્થમાં છે. સદ અને
fપર્વેષણા નામનો આ સૂત્રથી અવ્યવીભાવ સમાસ થયો છે. વસ્તીવે ર-૪-૯૭ થી હ્રસ્વ થવાથી નકારાન્ત અવ્યયીભાવ સમાસ થયો તેથી ૩-ર-ર થી સ્યાદિનો કમ્ થયેલો છે.
યોગ્યતા-વર્ષા-નતિવૃત્તિ-સારૂ-૨-૪૦. અર્થ:- જો પૂર્વપદનો અર્થ પ્રધાન હોય તો યોગ્યતા, વીસા, અર્થનું
અનતિક્રમણ અને સાદગ્ય અર્થવાચક નામો કોઈપણ નામની સાથે
નિત્ય અવ્યયીભાવ સમાસ પામે છે. સૂત્ર સમાસ - વોચ માવ: યોગ્યતા, વ્યાસુમ રૂ - વીણા. ગતિવર્તનમ્
- તિવૃત્તિ: 7 તિવૃત્તિ:-અતિવૃત્તિ: (નમ્. તપુ.) અર્થ અતિવૃત્તિ:-અર્થાતિવૃત્તિ: (ષ.તત્પ.) सदृशस्य भावः-सादृश्यम्. योग्यता च वीप्सा च अर्थानतिवृत्तिश्च सादृश्यश्च एतेषां समाहारः
યોગ્યતાવીણાથનતિવૃત્તિસાદ્રશ્યમ્ તસ્મિન્. (સમા..) વિવેચનઃ- (૧) અનુરૂપમ્ - અહીં નું “યોગ્યતા” અર્થમાં છે. અનુ અને
રૂપ નામનો આ સૂત્રથી અવ્યયીભાવ સમાસ થયો છે. કારાન્ત
અવ્યયીભાવ સમાસ થયો તેથી ૩-ર-ર થી સ્યાદિનો કમ્ થયેલો છે. (૨) પ્રત્યર્થમ્ - અહીં પ્રતિ “વીસા અર્થમાં છે. પ્રતિ અને અર્થ નામનો
આ સૂત્રથી અવ્યયીભાવ સમાસ થયો છે. નકારાન્ત અવ્યયીભાવ
