________________
વાંડવાડપ્યોતનિન્હી-ધાન્-નહોર્વ-પી । ૩-૨-૨૬.
અર્થ:- તન્ અને ઋી ધાતુ પરમાં હોય તો અવ ઉપસર્ગનો વ આદેશ તથા ધાળુ અને ન ્ ધાતુ પરમાં હોય તો પિ ઉપસર્ગનો ત્તિ આદેશ વિકલ્પે થાય છે.
૨૫૧
સૂત્ર સમાસઃ- અવશ્વ કપિશ્ચ અવાપી, તો: (ઈ.બ્ર.) તનિશ્વ ઋીજી તયો: સમાહાર:-નિી. (સમા.૪.) ધાત્ વ ન ્ ૬ તાયો: સમાહાર-ધાન (સમા.હ.) તનિક્કી ૬ ધાન - નિક્કીધાનહો, તો: (ઈ.૪.) वश्च पिश्च વપી (ઈ.૪.)
-
4
વિવેચનઃ- વતંતઃ, અવતંસઃ
वक्रयः, अवक्रयः-पिहितम्, अपिहितम् પિનામ્, અપિનદ્ધમ્. ગવ નામનો સઁસ અને ય નામની સાથે તેમજ અપિ નામનો હિત અને નન્દ્વ નામની સાથે ગતિ... ૩-૧૪૨ થી તત્પુરૂષ સમાસ થયો છે. અને આ સૂત્રથી અવ નો વ અને અત્તિનો ત્તિ આદેશ વિકલ્પે થયો છે.
-
તન્ ધાતુને ઉણાદિનો સ પ્રત્યય લાગવાથી ત+સ. સ પર છતાં શિશ્ને... ૧-૩-૪૦થી તન્ ના સ્ નો અનુસ્વાર થવાથી તંસ નામ બન્યું છે.
શ્રી ધાતુને યુવ.... ૫-૩-૨૮ થી અભ્ પ્રત્યય થવાથી શ્રી+ગ. નામિનો... ૪-૩-૧ થી ગુણ થવાથી જે+ગ. દ્વૈતો... ૧-૩-૨૩ થી ૬ નો અય્ થવાથી ય નામ બન્યું છે.
ધા ધાતુને ... ૫-૧-૧૭૪ થી TM પ્રત્યય લાગવાથી ધા+રું. બાળ; ૪-૪-૧૫ થી ધા નો ત્તિ થવાથી હિત નામ બન્યું છે.
ન ્ ધાતુને ... ૫-૧-૧૭૪ થી હ્ર પ્રત્યય લાગવાથી ન ્+ત. નહાહો... ૨-૧-૮૫ થી ૬ નો ધ્ થવાથી 7+7. બધી...૨-૧-૭૯ થી ત્ નો ધ્ થવાથી સઁધ. તૃતીય... ૧-૩-૪૯ થી ધ્ નો વ્ થવાથી ન ્+ધૂ નમ્ર બન્યું છે. નિમિત્ત સપ્તમી એ.વ.માં હોય પણ સૂત્રમાં દ્વ.વ. મૂક્યું છે તેથી
