________________
૨૩૮
વિવેચનઃ- વર્તઃ - ૩ અને ત્રિ નામનો તિ. ૩-૧-૪ર થી તપુરુષ
સમાસ થયો છે. અને કિમ્ અને ત્રિ નામનો ક્રિક્ષેપે ૩-૧-૧૧૦ થી તપુરુષ સમાસ થયો છે. અને આ સૂત્રથી અને કિમ્ નામનો આદેશ થયો છે. વસ્ત્ર એ પ્રમાણે નિર્દેશ કરવો જોઈએ પણ તે છોડીને ત્રિ. એ પ્રમાણે નિર્દેશ કર્યો છે. તેથી 5 અને વિમ્ બન્નેનું ગ્રહણ થાય છે. કેટલાક વિમ્ નો દ્ થાય તેવું ઇચ્છતા નથી તેના મતે ત્રિ: સમાસ થાય. ૩ નું પ્રકરણ ચાલતું હોવાથી માત્ર 5 ને જ ઇચ્છે છે.
સાક્ષ-થોડા રૂ-ર-રૂ૪. અર્થ:- ૩ષ અને થનું નામ ઉત્તરપદમાં હોય તો ; નામનો જ આદેશ
થાય છે. સૂત્ર સમાસ- અક્ષરા પ્રસ્થા - અક્ષપસ્થાની, તયો . (. .) વિવેચનઃ- રાક્ષ: - 5 અને અક્ષ નામનો ઈતિ. ૩-૧-૪૨ થી તસ્કુરુષ
સમાસ થયો છે. અને આ સૂત્રથી ૩ નો વા આદેશ થયો છે. વાપથમ્ - કુ અને થન નામનો તિ. ૩-૧-૪૨ થી તપુરુષ સમાસ થયો છે. અને આ સૂત્રથી { નો વો આદેશ થયો છે. ઋ.. ૭-૩-૭૬ થી થન્ નામને અત્ સમાસાન્ત થયો છે અને નિોડપી ... ૭-૪-૬૧ થી રૂન નો લોપ થયો છે. સૂત્રમાં સકારાત્ત નક્ષ નામનું ગ્રહણ કરેલું હોવાથી લ નામનું પણ ગ્રહણ થશે. અક્ષ શબ્દ બે પ્રકારના મળે છે. એક તો નકારાન્ત અને બીજો સવથ્થ. ૭-૩-૧રદ થી ટ સમાસાન્ત લાગવાથી અને અવળે... ૭-૪-૬૮ થી પૂર્વના રૂ નો લોપ થવાથી અક્ષ શબ્દ બનેલો છે તે. તેથી કુલ્લિત: ફાક્ષ:- ક્ષ = ખરાબ પાસો, કુત્સિતમ્ અક્ષમ્ - અક્ષમ્ = ખરાબ ઇન્દ્રિય અને કુત્સિતમ્ ક્ષ ચર્ચા - રાક્ષ: = ખરાબ ઇન્દ્રિયવાળો. આ ત્રણેમાં આ સૂત્રથી ૩ નો | થઈ શક્યો.
