________________
૨૧૭
उदबिन्दुः, उदकबिन्दुः
દ્મ:, વષ્ર: उदभारः, उदकभारः
-૩૬દ્દાર:, યુવ્હાર:
उदवीवधः, उदकवीवधः
',
દ્ર નામનો વિન્તુ, વ, માર, હાર અને વૌવધ નામની સાથે ષ..... ૩-૧-૦૬ થી તત્પુરૂષ સમાસ થયો છે. અને આ સૂત્રથી ગ્વ નો ર્ આદેશ વિકલ્પે થયો છે. વજ્ર:, વજ્ર: નો સક્ષમી... ૩-૧-૮૮ થી પણ તત્પુરૂષ સમાસ થઈ શકે છે.
-
-
1
-
उदगाहः, उदकगाहः ૬૦ અને દિ નામનો સક્ષમી.... ૩-૧-૮૮ થી તત્પુરૂષ સમાસ થયો છે. અને આ સૂત્રથી દ્દ નો ૩૬ આદેશ વિકલ્પે થયો છે..
વિર્તિ રૂતિ ભા:, હરતિ તિ હાર: એ બે શબ્દો ષણ્ પ્રત્યયાન્ત છે તેથી હસ્યું... ૩-૧-૪૯ થી પણ સમાસ થઈ શકે.
ઉપરના ૩-૨-૧૦૫ માં પૂર્વમાણવાચક નામ ઉત્તરપદમાં હોય તો ૩ નો દ્દ વિકલ્પે થતો હતો અને મન્થાલિ શબ્દોમાં તે પૂર્વમાણ અર્થનો અભાવ હોવાથી સ્પષ્ટ જ સમજાય છે કે તે સૂત્રથી જ નાં ૩૬ આદેશની પ્રાપ્તિ નથી જ પણ આવા સમાસો કરવા છે તે માટે આ સૂત્રનો આરમ્ભ છે.
નાત્યુત્તાપલક્ષ્ય ૪ | ૩-૨-૧૦૭.
અર્થ:- સંજ્ઞાના વિષયમાં પૂર્વપદ કે ઉત્તરપદમાં રહેલા ટ્વ નામનો વ્ આદેશ થાય છે.
સૂત્ર સમાસઃ- ઉત્તરમ્ હૈં તેર્ પમ્ હૈં ઉત્તરપદ્દમ્, તસ્ય. (કર્મ.) વિવેચનઃ- મેષઃ - ૩ અને મેષ નામનો મયૂર... ૩-૧-૧૧૬ થી તત્પુરૂષ સમાસ થયો છે. આ સમાસનો અર્થ “મેઘ” થાય છે તેથી સંજ્ઞાનો વિષય હોવાથી પૂર્વપદમાં રહેલા ૩ નો ૩૬ આદેશ આ સૂત્રથી થયો છે. યુ” નામનો મયૂર... ૩-૧-૧૧૬ થી લોપ થયો છે.
વાહ:,
વજ્ર અને વાર્હ નામનો ઇસ્યુ.... ૩-૧-૪૯ થી તત્પુરૂષ સમાસ થયો છે. વતિ રૂતિ વાદઃ, જર્મનોડર્ ૫-૩-૧૪ થી અદ્ પ્રત્યય લાગવાથી પૂર્વસ્વરની વૃદ્ધિ થઈ છે. આ સમાસનો અર્થ
