________________
વિકલ્પે ગતિસંજ્ઞા થાય છે. વિવેચનઃ- તિરસ્કૃત્ય, વિરકૃત્ય = છૂપાવીને.
અહીં ડૂ ધાતુના યોગમાં તિરહું ને વિકલ્પ ગતિસંજ્ઞા આ સૂત્રથી થાય છે. જયારે ગતિસંજ્ઞા થાય ત્યારે ત્યાં નું કૃત્ય વગેરે કાર્ય કીત્યવત્ થશે. પરંતુ સો થી થયેલા ટુ નો વ - ૫ પર . છતાં તિરણો વા ૨-૩-૨ થી વિકલ્પ થાય છે. તેથી શું થાય ત્યારે તિત્ય અને સ્ ન થાય ? જ રહે ત્યારે તે સ્નો : પાને.. ૧
૫૩થી વિસર્ગ થવાથી તિ:કૃત્ય થયું. બે વિકલ્પ ત્રણ રૂપ થાય છે. તેથી જ્યારે ગતિસંજ્ઞા ન થાય ત્યારે કૃત્વા નું કૃત્ય વગેરે કાર્ય ન થવાથી તિત્વ થશે.
મળે-પ-નિવ-મનપુરીનાથાને રૂ-૨-૨૨. અર્થ - અત્યાધાન (સંયોગ ન કરવો.) એવા અર્થમાં મળે, પવે નિવને,
મનમાં અને સરસિ આ અવ્યયોને 9 ધાતુના યોગમાં વિકલ્પ
ગતિસંજ્ઞા થાય છે. સૂત્ર સમાસ- મણે ૨ પર્વ નિવને મસિવ ડેસિવ તેષાં સમાદા:
મધ્યપનવમનસ્યુસ (સમા..) ને અત્યાધાનં-મરત્યાધાન, તસ્મિનું. (નમ્ તત્યુ) આ સપ્તમી એકવચનાન્તસંદશ અવ્યયો છે. સૂત્ર સામર્થ્યથી જ
વિભક્તિનો લોપ થતો નથી. | વિવેચન - ષષ્યકૃત્ય, મધ્યેવૃત્વા = વાણીને)મધ્યમાં કરીને.
અહીં મળે શબ્દ 9 ધાતુનાં યોગમાં આ સૂત્રથી વિકલ્પ ગતિસંજ્ઞક થયો. જ્યારે ગતિસંજ્ઞક થાય ત્યારે કૃત્વા નું કૃત્ય વગેરે કાર્ય કરીત્યવત્ જાણવું. જયારે ગતિસંજ્ઞક ન થાય ત્યારે કૃત્વા જ રહેશે. બધા ઉદાહરણમાં આજ રીતે જાણવું. પત્ય પદ્દેવી = (વાણીને) પદમાં કરીને. • નિવનેત્ય, નિવવનેત્વી = (વાણીને) સંયમમાં કરીને.
