________________
૧૩૩. સૂત્ર સમાસઃ- 7 પશ્ચમી-અપગ્રણી, તથા: (ન. તત્પ.) વિવેચનઃ- ૩૫૩૫મ્ સ્તિ = ઘડાની પાસે છે. અહીં પ્રથમા વિભક્તિના
fસ પ્રત્યયનાં સ્થાને આ સૂત્રથી થયો છે. ૩પકુમ દિ = ઘડાની પાસેનાને (પાસે રહેનારને) આપ. અહીં ચતુર્થી વિભક્તિના પ્રત્યયનાં સ્થાને આ સૂત્રથી મમ્ થયો છે. અહીં સમજી શકાય છે કે અહીં ચતુર્થી વિભક્તિ જ હશે કેમ કે જેને આપવું હોય તેને ચતુર્થી જ થાય. મવ્યયમાવતિ વિમ્ ? પ્રિયોપમ: ૩યમ્ - અહીં પ્રિય અને ૩૫jન્મ નો પ્રાર્થ.. ૩-૧-૨૨ થી બહુવ્રીહિ સમાસ થયેલો છે. અવ્યયીભાવ સમાસ નથી તેથી આ સૂત્રથી સ્વાદિ વિભક્તિ એવા સિ પ્રત્યાયનાં સ્થાને શમ્ ન થયો. ગત રૂતિ શિન્ ? ધત્રિ - અહીં ધ અને સ્ત્રી શબ્દનો વિ.િ ૩-૧-૩૯ થી અવ્યયીભાવ સમાસ થયેલો છે. પણ અકારાન્ત અવ્યયીભાવ સમાસ નથી તેથી આ સૂત્રથી તિ પ્રત્યયનાં સ્થાને મમ્ થયો નથી. પરંતુ મનતો. ૩-ર-૬થી લોપ થયો છે. પણા રૂતિ ક્િ? ૩૫૩માત્ = કુંભની પાસે રહેલાની પાસેથી. અહીં પંચમી વિભક્તિ છે. તેથી અકારાન્ત અવ્યયીભાવ સમાસ હોવાં છતાં આ સૂત્રથી સિ નો સન્ થયો નથી. હું ડો. ૧
૪-૬થી સિ નો કાત્ થયો છે. ' વા તૃતીયાયા: રૂ-૨-રૂ. અર્થ- અકારાન્ત અવ્યયીભાવ સમાસ સંબંધી તૃતીયા વિભક્તિનાં સ્થાને
કમ્ વિકલ્પ થાય છે. વિવેચનઃ- તિઃ ૩૫મમ, ૩૫jમેન = ઘડાની પાસે રહેલાવડે અમારે * શું? અહીં નકારાન્ત અવ્યવીભાવ સમાસ છે તેથી તૃતીયા વિભક્તિ - હોવાથી આ સૂત્રથી ય પ્રત્યયનાં સ્થાને કમ્ વિકલ્પ થયો છે.
અવ્યયમાવતિ વિમ્ ? પ્રિયાબેન - અહીં પ્રિય અને ૩૫ શબ્દનો બહુવ્રીહિ સમાસ થયો છે. અવ્યવીભાવ સમાસ ન હોવાથી
