________________
૧૧૪ સૂત્ર સમાસ- નરી ૨ સેશચ પૂરું – રવીવેશપુર, તાસી. (ઈ.ઢ.).
વિવિધ તિમ્ યચામું સાં - વિનિફ, તા. (બહુ) વિવેચનઃ- જાશોનમ - અહીં સ્ત્રીલિંગ ના નામનો નપુંસકલિંગ ન
નામની સાથે વાર્થે.. ૩-૧-૧૧૭ થી દ્વન્દ સમાસ થયો છે તેનો આ સૂત્રથી એકાર્થક થયો છે. આ નદીવાચક નામો છે. ગુરુકુરુક્ષેત્રમ્ - અહીં પુલિંગ લુર નામનો નપુંસકલિંગ કુરુક્ષેત્ર નામની સાથે વાર્થે. ૩-૧-૧૧૭ થી દ્વન્દ સમાસ થયો છે તેનો આ સૂત્રથી એકાર્થક થયો છે. આ દેશવાચક નામો છે. દેશવાચક નામો બહુવચનમાં વપરાય છે. મથઇપતિપુત્રમ્ - અહીં સ્ત્રીલિંગ મથુરા નામનો નપુંસકલિંગ પતિપુત્ર નામની સાથે વાર્થે. ૩-૧-૧૧૭ થી દ્વન્દ સમાસ થયો છે તેનો આ સૂત્રથી એકાઈક થયો છે. આ પુરવાચી નામો છે. વિનિનાિિત વિમ્ ? કાચમુ - અહિં જ અને યુમના બન્ને
સ્ત્રીલિંગ છે. જુદા જુદા લિંગવાળા નથી તેથી વાર્થે. ૩-૧-૧૧૭ થી ઈતરેતર દ્વન્દ સમાસ થયો પણ આ સૂત્રથી એકાર્થક ન થયો. અહીં દેશના પ્રહણથી પુરનું ગ્રહણ થતું જ હતું છતાં સૂત્રમાં પુરનું પ્રહણ પૃથફ કર્યું છે. તેથી હવે ગ્રામ શબ્દનું ગ્રહણ નહિ થાય. દા.ત. નાખ્યાચિૌ - અહીં નાન્ન અને શાસ્તુવિની એ ગામ શબ્દોનું આ સૂત્રથી એકાર્થક નહીં થાય.
પાશૂકી --૨૪રૂ. અર્થ:- પાત્રા શૂદ્રવાચક નામ તેના જ સજાતીય શૂદ્રવાચક નામની સાથે
દ્વન્દ સમાસ પામેલું હોય તો તે એકાર્થક થાય છે. પાત્રાશૂદ્ર - જેનાવડે જેમાં ખવાયેલું ભાજન સંસ્કારથી શુદ્ધ માની શકાય તે શુદ્રો પાત્ર કહેવાય છે. દા.ત. સુથાર, લુહાર, ધોબી વગેરે. જેનું પાત્ર સંસ્કારવડે પણ શુદ્ધ ન થાય તે અપાવ્યશૂદ્ર કહેવાય.
