________________
૨૫
વિવેચન :- કાળરૂપ આધાર –
કર્મ તરીકે દ્વિતીયા – માસમાતે = માસ સુધી બેસે છે. અહીં માસ એ કાળરૂપ આધાર છે. અને અકર્મક એવા સામ્ ધાતુના યોગમાં છે. માટે પાસ ને કર્મસંજ્ઞા થઈ. વિકલ્પપક્ષે આધારમાં સપ્તમી – મારે માતે = માસ સુધી બેસે છે. '
જ્યારે કર્મસંજ્ઞક ન થાય ત્યારે આધારમાં સપ્તમી વિભક્તિ થાય છે. ગ્ર કારથી કર્મ-અકર્મ યુગપતું – માસમાતે = માસ સુધી બેસાય છે. અહીં કર્મસંજ્ઞા માનીને દ્વિતીયા થઈ અને અકર્મક માનીને ભાવે પ્રયોગ થયો માટે કર્મ ઉક્ત ન થયું તેથી પ્રથમ વિભક્તિ ન થઈ. એ પણ વિકલ્પ થાય છે તેથી તેના પણ વિકલ્પપક્ષે – માસઃ આતે જ્યારે કર્મ સંજ્ઞા ન થાય ત્યારે
ય પ્રત્યય ભાવમાં લાગ્યો. મધ્ય રૂપ આધાર -.
કર્મ તરીકે દ્વિતીયા – શં શેતે = કોશ સુધી સુવે છે. વિકલ્પ પક્ષે આધારમાં સપ્તમી - રોશે તે = કોશ સુધી સુવે છે. રકારથી કર્મ-અકર્મ યુગપતું -ક્રોશ વ્યક્ત = કોશ સુધી સુવાય છે.
તેના પણ વિકલ્પપક્ષે –ોઃ શય્યતે = કોશ સુધી સુવાય છે. ' ભાવ (ક્રિયા)રૂપ આધાર – .
કર્મ તરીકે દ્વિતીયા – જોકોર્તિ = ગાય દોહવાના ટાઈમે બેસે છે. વિકલ્પ પક્ષે આધારમાં સપ્તમી –ોદે માતે = ગાય દોહવાના ટાઈમે બેસે છે. ત્ર કારથી કર્મ-અકર્મયુગપતુ–ોવોહમાચતે = ગાય દોહવાના ટાઈમે બેસાય છે. તેના પણ વિકલ્પપક્ષે – તો તે = ગાય દોહવાના ટાઈમે
બેસાય છે. દેશ રૂપ આધાર –
કર્મ તરીકે દ્વિતીયા – નીતે = કુરુ દેશમાં બેસે છે.
