________________
૧૯ વિવેચનઃ- ચારણ્ય વિર વા પ્રિન્તિ = ચોરને મારે છે. અહીં હિંસા અર્થવાળો
નિઝ પૂર્વક હત્ ધાતુ છે. તેથી આ સૂત્રથી વિકલ્પ કર્મસંશા થઈ છે. fસાયમયેવ - વિીનું નિન રાગાદિને હણે છે. અહીં હિંસા અર્થ નથી. સૂત્રમાં પ્રાઇવ્યપરોપમાં હિંસા' એવો જ અર્થ લેવો છે. જ્યારે ઉદાહરણમાં કોઈ વ્યક્તિને હણવી એવો અર્થ નથી માટે આ
સૂત્ર ન લાગ્યું. પ્રશ્ન:- સૂત્રમાં બ.વ. શા માટે? જવાબ સમત, ચત અને વિપર્યત ત્રણેય પ્રકારે “નિ અને ઝ' નો પ્રયોગ કરવા
માટે અને અન્ય ઉપસર્ગપૂર્વકન અનેકનો પ્રયોગ થયો હોય તો આ સૂત્રથી વિકલ્પ કર્મસંન્ના નથી થતી તે જણાવવા માટે સૂત્રમાં બ.વ. છે. દા.ત. સમત - વીરસ્ય નિપ્રન્તિ, ગૌર પ્રિન્તિ ! व्यस्त – चौरस्य चौरं वा निहन्ति, चौरस्य चौरं वा प्रहन्ति । विपर्यस्त - चौरस्य प्रणिहन्ति, चौरं प्रणिहन्ति । અન્ય ઉપસર્ગપૂર્વક– વીર વિપ્રતિ વીર વિનિતિ . અહીં આ સૂત્ર ન લાગતાં જdવ્યર્થ ૨-૨-૩ થી નિત્ય કર્મસંશા થઈ છે.
__ विनिमेय-द्यूतपणं पणव्यवहोः २-२-१६ અર્થ - વિનિમેવ = ખરીદવા યોગ્ય અથવા લેવા યોગ્ય વસ્તુ. ચૂતપળ =
જુગારમાં જીતવા યોગ્ય હોય તે વસ્તુ. પળુ અને જીવ + અ + ઢ ધાતુનાં - વ્યાપ્ય એવાં વિનિમય અને ચૂતપળ ને કર્મસંજ્ઞા વિધે થાય છે. . સૂત્રસમાસ - વિનિમેશ ચૂતપશ્વ પતયોઃ સાહિતિ તત્ ! (સમા..)
પાશ વ્યવહાર તિ પખવ્યવહારો તયો (ઈત.ક.) વિવેચન - તિક્ષ્મ વા પાતિ = સોની લેવડ દેવડ કરે છે. અથવા જુગાર
રમે છે.
શાનાં ત્રણ વા વ્યવહરતિ = દશનો જુગાર રમે છે અથવા લેવડ દેવડ કરે છે. અહીં પણ્ અને વ્યવહ ધાતુનાં વ્યાપ્ય અનુક્રમે શત અને શ ને આ સૂત્રથી વિકલ્પ કર્મસંજ્ઞા થઈ.
