________________
૨૫૮
કૌશામ્બીથી નીકળેલી કન્યા. કન્યા શબ્દ મનુષ્યવાચક છે પણ મનુષ્યની જાતિવાચક નથી તેથી આ સૂત્રથી મૈં પ્રત્યય થયો નથી.
.
दाक्षी • અહીં ફ પ્રત્યય લોગેલો હોવાથી સ્ તઃ ૨-૪–૭૧ થી પ્રત્યયની પ્રાપ્તિ હતી પણ ગુરુઉપાન્ય હોવાથી અનાર્ષે... ૨-૪–૭૮ થી અન્યનો ધ્વ આદેશ થવાની પ્રાપ્તિ આવે તેથી ૨-૪–૭૧ થી પ્રત્યય ન થાત. માટે મનુષ્યની જાતિ તરીકે ગણીને ફેંકારાન્ત નામથી ડી પ્રત્યય કર્યો છે.
उतोऽप्राणिनश्चायुरज्वादिभ्यः ऊङ् २–४–७३
અર્થ :– યુ અન્તવાળા અને રખ્વાતિ શબ્દોને વર્જીને કારાન્ત મનુષ્યની જાતિવાચક અને અપ્રાણીવાચક નામથી સ્ત્રીલિંગમાં ક્ પ્રત્યય થાય
છે.
સૂત્રસમાસ :— 7 પ્રાણી — અપ્રાણી, તસ્માત્. (નર્. ત.) રખ્ખું: આલિ: યેષામ્ તે – રળ્વાત્ય: (બહુ.) યુથ રળ્વાણ્યશ્ચ યુબ્વાય. (ઇત. ૪.) ન युरज्वादयः અયુબ્વાય:, તેભ્ય: (નગ્. ત.)
-
-
વિવેચન :– મનુષ્યજાતિવાચક – શે: અપત્યમ્ સ્ત્રી – પુરૂઃ = કુરુવંશીય
સ્ત્રી.
-
જીરું - જુનારિ... ૬–૧–૧૧૮ થી ગ્વ પ્રત્યય.
+ગ્ય - રોf ૬–૧–૧૨૨ થી ન્ય નો લોપ.
-
कुरु આ સૂત્રથી ક્ પ્રત્યય.
રુ+ર્ - સમાનાનાં... ૧-૨-૧ થી ૩+ = + દીર્ઘ.
ન |
બ્રહ્મા બન્ધુ: યસ્યા: સા – બ્રહ્મવન્યૂઃ = બ્રાહ્મણના આચારથી ભ્રષ્ટ થયેલી સ્ત્રી.
-
અપ્રાણિવાચક – મત્તાનુ = તુંબડુ. આ સૂત્રથી ક્પ્રત્યય લાગવાથી બતાવુઃ = તુંબડી.
J: આ સૂત્રથી ક્ લાગવાથી ન્યૂઃ = ળવિશેષ.
ત કૃતિ વિમ્ ? વયૂ: = વહુ. આ હ્રસ્વ કારાન્ત નામ નથી તેથી આ
