________________
૨૧૧ નો વા ર––૧૧ થી ફી ની વિકલ્પ પ્રાપ્તિ હતી તેને નિત્ય કરવા માટે આ સૂત્રની રચના કરી છે.
શિશઃ ર–૪–૮ અર્થ – અશિથી એ પ્રમાણે બહુવ્રીહિ સમાસથી સ્ત્રીલિંગમાં કી પ્રત્યય થાય છે. વિવેચન – વિદામાન શિશુ: યસ્યા: મા – અશિથી = બાળક વગરની.
અરિજીને ફી ની પ્રાપ્તિ ન હતી તેને ડી કરવા માટે જ આ સૂત્રની રચના
પ્રશ્ન :- ૩યન અને શિશુ બંને શબ્દોને બહુવ્રીહિ સમાસથી જ કી પ્રત્યય
કરવાનો હતો તો પછી બંને સૂત્રો ભેગા જ કરવાના હતાં જુદા શા માટે
કર્યા? જવાબ:– બંનેનો બહુવ્રીહિ સમાસમાં જ ડી કરવાનો હોવા છતાં પણ કદ
સૂત્રમાં કથન અંતવાળા શબ્દોથી ડી થતો હતો જ્યારે આ સૂત્રમાં , શિશુ શબ્દને જ પ્રત્યય કરવો છે પણ શિશુ અંતવાળાને નહીં માટે બંને સૂત્રોની રચના અલગ કરી છે.
- સંધ્યાયના વરિ ર–૪–૨ અર્થ - વય અર્થ ગમ્યમાન હોય તો સંખ્યાવાચક શબ્દ આદિમાં હોય અને
ફાયન શબ્દ અખ્ત હોય તેવા બહુવિધિ સમાસથી સ્ત્રીલિંગમાં પ્રત્યય
થાય છે. સૂત્રસમાસ – સંયા મતિઃ થી ત: – સંવિ, તા. (બહુ) વિવેચન : ત્રણ ફાયનાનિ ત્રય: રાયના વા ય સ – નિહાળી = ત્રણ
વર્ષની ઘોડી. રત્વરિ ફાયનાનિ વત્વા: હાયના વા થયાઃ સા– વતુળી = ચાર વર્ષની ઘોડી. ત્રિદાયન – વતન – આ સૂત્રથી કી પ્રત્યય. ત્રિાયન – વાયન+3ી – ગય.. ૨-૪–૮૬ થી અંત્ય મા નો લોપ. ત્રિદાયની – વાયની – વતુર્વે.. ૨–૩–૭૪ થી નો [. त्रिहायणी - चतुर्हायणी.
