________________
૨૧૦
૪ સૂત્રથી ઊઁ ની નિત્ય પ્રાપ્તિ હતી. પણ બહુવ્રીહિ સમાસમાં વિકલ્પે કરવા માટે આ સૂત્રની રચના કરી છે.
वा पादः २-४-६
-
અર્થ :– બહુવ્રીહિ સમાસને કારણે (પાટ્ નો) પાર્ આદેશ અન્તે છે જેને તેવા બહુવ્રીહિ સમાસથી સ્ત્રીલિંગમાં ૐ વિક્લ્પ થાય છે.
વિવેચન :— દૌ પાવી યસ્યા: સા – દિપડી, ખ્રિપાત્ = બે પગવાળી.
द्विपाद - સુસંધ્યાત્ ૭–૩–૧૫૦ થી પાર્ નો પાત્ આદેશ. આ સૂત્રથી ૐ પ્રત્યય વિકલ્પે.
द्विपाद्
पद्
દ્વિ પા+ડી – ય—વશે... ૨–૧–૧૦૨ થી પાવ નો દિવવી. અને જ્યારે ી ન લાગે ત્યારે દિપાવ્. બહુવ્રીહિનાં નિમિત્તે થયેલો પાર્ આદેશ એ પ્રમાણે વિશેષણ હોવાથી પામ્ આવટે વિપિ – પાર્. · અહીં મૈં નહીં થાય. કારણ કે ભિ નાં નિમિત્તે પાવ નો પાર્ આદેશ થયેલો છે.
पादम् आचष्टे – पादयति
―
પાર્ - ર્િ... ૩–૪–૪૨ થી નિર્ પ્રત્યય.
પા+ળિર્ - નૃત્ય... ૭–૪–૪૩ થી અન્ય સ્વર મૈં નો લોપ. पादि. पादयति इति क्विप्.
પાવિ+વિવવું - ખેરનિટિ ૪૩–૮૩ થી પ્િ નો લોપ.
-
પાર્. એજ પ્રમાણે ત્રય: પાવઃ અસ્યા:
ત્રિપાત્.
આદેશ.
-
નઃ ૨૯૪–૭
અર્થ :— ધમ્ અંતવાળા બહુવ્રીહિ સમાસથી સ્ત્રીલિંગમાં ઊ પ્રત્યય થાય છે.
વિવેચન – ડમ્ વ ધ; યસ્યા: સા – ડોબી = કુંડા જેવા આંચળવાળી.
-
ડોષસ્ — હ્રિયામૂ... ૭–૩–૧૬૯ થી સ્ નો ન્ આદેશ.
ડોન્ — આ સૂત્રથી સ્ત્રીલિંગમાં શૈ પ્રત્યય.
-
ઝબ્દોષન્+ી – અનોઽસ્ય ૨-૧-૧૦૮ થી અન્નાં ૬ નો લોપ. ડો+ડી = ઙોખી.
