________________
૧૦૮
વિવ૫ - વિહતી ૪.૪.૧૧૬ થી 4 નો રૂ. બિસિ - તદન્ત પમ ૧.૧.૨૦ થી પદસંશક. મ્િ - રીયંક્યા. ૧.૪.૪૫ થી સિ નો લોપ. . જ આ સૂત્રથી ની પૂર્વનો સ્વર દીર્થ. ની– પાને... ૧.૩.૫૩ થી ૬નો વિસર્ગ. નરર્થ – ઉર્થ = વાણી માટે. (ાર્ગે ૩.૨.૮થી યાદિ વિભ.નો લોપ કર્યા પછી આ સૂત્રથીની પૂર્વનો નામી સ્વર દીર્ઘ થયો. તેથી ગીર થયું. ' પલા રૂતિ વિમ્ ? fr: - f = વાણી, સુવ: Q = કાપનાર - ધાતુને અને ટૂ ધાતુને વિવ૬ પ્રત્યય લાગીને નામ બન્યા છે. હવે મનું પ્રત્યય પરછતાં ળિ અને સુવું થયા પછી અને પદનાં અને ન હોવાથી આ સૂત્ર લાગી પૂર્વનો સ્વર દીર્ઘ ન થયો. જો કે વિવ પ્રત્યય લાગ્યો છે. અને વ્યંજનાદિ હોવાથી “નાસિતયું ઐશ્વનેથી પદસંજ્ઞા થવાથી અને સ્પદાન્ત બની પૂર્વનો સ્વર દીર્ઘ થઈ શકે. પરતુ જાય છે કે વિવઝનવાર્યમ્ નિત્ય' !ક્વિ, પ્રત્યય પર છતાં તેને વ્યંજનાદિ પ્રત્યય માનીને થતું કાર્ય તે અનિત્ય બને છે. તેથી પદ સંશા થઈ નથી. માટે આ સૂત્ર લાગતું નથી.
રવિ તતિ ૨.૧.૬૫ ય કારાદિ તદ્ધિત પ્રત્યય પર છતાં જે અને બંનેની પૂર્વનો નામિ સ્વર દીર્ઘ થતો નથી. પુર્ય - ધુરમ વતિ તિ – ભાર વહન કરનાર બળદ વિ. શુક્ય - ધુરો ઐયણ ૭.૧.૩ થી યં પ્રત્યય અહીં શ્વામિનો... ૨.૧.૬૩ થી દીર્ઘની પ્રાપ્તિ હતી. તેનો આ સૂત્ર નિષેધ કર્યો છે. ગતિવિમ્ ? જીવંત = વાણીની જેમ. અહીં : રૂવ એ અર્થમાં “ચરિવે ૭.૧.પર થી વત પ્રત્યય લાગ્યો છે. આ તદ્ધિત પ્રત્યય છે પણ નકારાદિ નથી. માટે આ સૂત્ર ન લાગ્યું. તેથી ૨.૧.૬૩ થી ૬ ની પૂર્વનો સ્વર દીર્ઘ થયો છે. તતિ તિ વિમ? તિ= વાણીને ઇચ્છે છે. તે = વાણી જેવું આચરણ કરે છે.
અર્થ :
ઉદા. :
