Saral Gujarati Vyakaran

SR No.: 005811
Original Sutra Author: N/A
Author: Bharat Thakar
Publisher: Shabdalok Prakashan
Publication Year: 1999
Total Pages: 272
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 18 MB

Page 33

સરળ ગુજરાતી વ્યાકરણ ધ્વનિને ડાળી, પાંદડાં કે થડમૂળ સાથે કાંઈ જ સંબંધ નથી. માત્ર વ્યવહારથી જ નક્કી કરવામાં આવે છે કે ‘ઝાડ શબ્દ બોલવાથી અમુક જ વનસ્પતિ સમજવી. આ વ્યવસ્થા અગાઉથી નિયત કરેલી છે. “ઘોડોએ બેસવા માટેનું ચારપગું પ્રાણી છે. તેને આપણે ઘોડો' કે થોટ: કહીએ છીએ. પણ તેને ઘોડો કે પોટ:” જ શા માટે કહીએ છીએ ? ‘બિલાડી કે નકુલ શા માટે ન કહ્યો ? તેનું કારણ કશું નથી. કારણ એ પ્રાણીમાં એવું અંતર્ગત તત્ત્વ નથી, જેને લીધે એને “ઘોડો' જ કહેવો પડે. આ તો માત્ર એક યદચ્છા જ છે.
જે વાત નામને લાગુ પડે છે તે જ વાત ક્રિયાપદ અને વિશેષણને લાગુ પડે છે. હોવું'ના અર્થમાં અતિ કે છે” જ શા માટે વાપરવું ? એને માટે ને કે not કેમ ન વાપરી શકાય ? એને જ આપણે “ઘોડો' કે પોટ: શા માટે કહી ન શકીએ ? આપણી યદચ્છા જ છે. સફેદ પદાર્થ કે લાલ, લીલા, પીળા પદાર્થમાં એવું કશું તત્ત્વ નથી કે જેને લીધે એમને શ્વેત-સફેદ અથવા white. green, yellow કે red કહેવા જોઈએ. બીજાં કોઈક નામ આપ્યાં હોત તો પણ એટલી જ સારી રીતે કામ ચાલત. કોઈ ગરમ પાણીને ઠંડું કે “ઠંડા પાણીને ગરમ કહે તે તે એને માટે એ સંકેતો અપૂર્ણપણે સાચા છે, અને બીજાઓ એ સંકેતો સ્વીકારે તો એમાં તાત્ત્વિક દૃષ્ટિએ કશું જ અયોગ્ય નથી.
ભાષા જેમ યાદચ્છિક છે. તેમ ભાવાત્મક પણ છે. ‘હાથી અથવા ‘આલ્પસ બંને માટેનું શબ્દપ્રતીક હાથી અથવા “આઘૂસના ઐક્યના અંશો ધરાવતું નથી. માત્ર રૂઢિ પડી છે. એટલે ચોપગા અમુક કદ અને રંગના પ્રાણીને હાથી અને ઉત્તેગ-વિશાળ મૃ-પુંજને ‘આલ્પસ પર્વત કહીએ છીએ. આ તો માત્ર સાંકેતિક પ્રતીકો છે.
આમ, ભાષા કોઈ પણ પ્રકારના આત્યંતિક સંબંધ વગરની વ્યવહારથી. યદચ્છાથી, સંકેતથી કે mutual contacથી નક્કી થયેલી વ્યવસ્થા છે. આ વ્યવસ્થામાં એટલું ખરું કે સંજ્ઞા સાથે મૂળ પદાર્થનું અસ્તિત્વ હોય જ. મૂળ પદાર્થના અસ્તિત્વ વિના સંજ્ઞા ન સંભવે. ‘ઝાર્ડ, ‘હાથી કે “આલ્પસ છે તો તે વૃક્ષ, પ્રાણી અને પર્વતની સંજ્ઞાઓ નક્કી થાય છે.