________________
વિરાધક થાય. મતલબકે અપવાદ સેવવાની જરૂર જ હોય તેવે પ્રસંગે પ્રભુઆજ્ઞાએ નિષ્કપટપણે તેમ કરતાં હાનિ નથી. કેમકે તેનું સાધ્ય તે સંયમનું ગમે તેમ કરીને રક્ષણ કરવામાં જ સમાય. પણ એવે સમયે કોઈક અતિ વૈર્યવંત, દેહાદિક જડ વસ્તુ ઉપરનો મોહ ત્યજીને અપવાદને ન પણ સેવે અને વિશુદ્ધ પરિણામથી સંયમનો આરાધક થાય એ વાત પણ સંભવિત છે. તે જ વાત ગ્રંથકાર વધારે સ્પષ્ટ કરતા છતા કહે છે કે - ૨૫૧. किह होही भइअव्वो, संघयणधीइजुओ समत्थोओ । एरिसओ उववाए, उस्सग्ग निसेवओ सुद्धो ॥२५२॥ इअरो उ विराहेई, असमत्थो जं परीसहे सहिउं । धीइसंघयणेहिं तो, एगयरेणंवि सोहीणो ॥ २५३॥
અપવાદના અવસરે ઉત્સર્ગ સેવનારની શી રીતે ભજના સમજવી તેનો ખુલાસો એવો છે કે ઉત્તમ (બલિષ્ઠ) સંઘયણ (શરીરનો બાંધો)વાળો, તથા સંયમમાં સ્થિરતાયુક્ત તેમજ પરિસહ ઉપસર્ગ સહન કરવા સમર્થ (બળવાન ) તેવા જિનકાદિક સાધુ જાણી જોઈને અપવાદ સેવવાને બદલે ઉત્સર્ગ સેવે તો કર્મનિર્જરા કરી શકે.(એટલે આરાધક થઈ શકે) પણ બીજો સાધુ જે સંયમસ્થિરતા અને બલિષ્ઠ સંઘયણમાંથી એક પણ નહિ હોવાથી પરીસહ સહન કરવાને અસમર્થ હોય તે જો અપવાદ સ્થાને સ્વેચ્છાથી ઉત્સર્ગ સેવે તો આર્તધ્યાનના યોગે વિરાધક થાય. ૨૫-૨૫૩.
श्री पुष्पमाला प्रकरण
