________________
બહુ વિસ્તારયુક્ત ઉત્સર્ગ(વિધિમાર્ગ)ને તથા અતિ બહું વિસ્તાયુક્ત અપવાદ(નિષેધમાર્ગને જાણી, જેમ સંયમની હાનિ ન થાય, તેમજ જેમ કર્મનિર્જરા થાય, તેમ હે ભદ્ર! તું પ્રયત્ન કર. ૨૪૯ सामेनेणुस्सुगो, विसेसओि जो स होइ अववाओ। ताणं पुण वावारे, एस विही वनिओ सुत्ते ॥ २५०॥ - સામાન્યપણે જ જે માર્ગ કહ્યો હોય તે ઉત્સર્ગ, જેમકે ગોચરી કરવા ગયેલાએ ક્યાંય બસવું નહિ; અને વિશેષિત કહ્યા હોય તે અપવાદ, જેમકે તપસ્વી, પ્લાન (વ્યાધિગ્રસ્ત) તેમજ જરાથી જર્જરિત દેહવાળા સાધુને (તથા પ્રકારના કારણે યોગે) ક્વચિત્ બેસવું પણ બ્લ્યુ. તે ઉત્સર્ગ અને અપવાદનો વ્યાપાર (ઉપયોગ) કરવા માટે શાસ્ત્રમાં આ પ્રમાણે વિધિ દર્શાવ્યો છે. ૨૫). उस्सग्गे उववायं, आयरमाणो विराहओ होइ । अववाए पुण पत्ते, उस्सग्ग निसेवओ भईउ ॥ २५१॥
ઉત્સર્ગ સમયે(દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાલાદિક અનુકૂલ સંયોગે) જો અપવાદ સેવે તો તે નિષ્કારણ આપમતિથી અપવાદ સેવનાર સંયમ વિરાધક સમજવો. અને અપવાદ અવસર (તથા પ્રકારના પ્રતિકૂલ દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાલાદિ યોગ) પ્રાપ્ત થયે છતે ઉત્સર્ગ આદરે તેમાં ભજના સમજવી. એટલે કોઈક વિશુદ્ધમાન પરિણામવંત તો આરાધક થાય અને બીજો હીયમાન (પડતા-મલિન) પરિણામવંત ७४
श्री पुष्पमाला प्रकरण
