________________
૪૮૮ ] સિદ્ધહેમ – બાલાવમાધિની
‘
તપુરૂષસમાસમાં આવેલ સ ંખ્યાવાચક શબ્દથી અને અવ્યયથી પર રહેલ, અલિ શબ્દને * ડ ’ સમાસન્ત થાય છે. ઢોઃ પ્રફુલ્યો સમાār: = fg + અહિ + ૩=૪થમ્ નિર્માતમ્ = નિદ્ધમ્ = આંગળીથી વધારે.
એ આંગળ અનેઃ
=
વદુધી વાળું ટઃ || ૭-૩-૧૨૧ | બહુત્રીહિ સમાસના અન્તે આવેલ, કાષ્ઠના વિશેષરૂપ અતિિલ શબ્દને ” સમાસાન્ત થાય છે. ઢે અજુહી ચમ્ય તત્ = ત્ર + is + ૪ = - द्रयङ्गुलम् काष्ठम्: = બે આંગળનું લાકડુ .
મત્સ્યક્ષઃ સ્થાણે || ૭-૩-૧૨૬ |
બહુવ્રીહિ સમાસને અન્તે આવેલ, સ્વાડ્ઝવાચક સથિ અને અક્ષિ શબ્દને ( ટુ ? સમાસાન્ત થાય છે. ટીર્ધ વિધ વસ્યાઃ સા ટીથે + ર્રાજ્ય + ટ = દીધેલળી = જેના સાથળ લાંબા છે એવી સ્ત્રી. શોમન ક્ષિ ચાઃ સા તુ + અક્ષિ + ટ =
=
=
સ્ત્રી = જેની આંખ સુંદર છે એવી સ્ત્રી.
દ્વિ–ત્રમાં વા ॥ ૭-૩-૧૨૭ |
6
બહુવ્રીહિ સમાસમાં આવેલા દ્વિ અને ત્રિ શબ્દથી પર રહેલ, મૂર્ધન્ શબ્દને * ૮ ૩ સમાસાન્ત થાય છે. ત્રે મૂ↑ ચર્ચ સ fa + સૂક્ષ્મ + ટ = દ્વિદૂધ, નિમૂર્યાં = એ માથાવાળા, બે માથા વાળી, ત્રિળિ મૂન્નાનિ ચર્ચ સઃ = ત્રિમૂર્ય, ત્રિમુf = ત્રણ માથાવાળા, ત્રણ માથાવાળી.
ત્રમાળી-સહસ્યાર્ ર્ || ૭-૩-૧૮ ||