________________
૪૩૮ ] સિદ્ધહેમ – બાલાવબોધિની
લાગે છે ગ્રામત રક્ષિા=ક્ષિr+=ા , રક્ષિા +આાદિ =दक्षिणाहि-ग्रामात् दक्षिणा, दक्षिणाहि रम्यम् वासो वाગામથી દૂર દક્ષિણદિશા રમ્ય છે, દૂર દક્ષિણ દેશમાં વાસ છે.
વોત્તરત –ર–૨૨ / દૂર દિશા અને દૂર દેશના અર્થમાં, પ્રશમા તથા સપ્તમી વિભક્તિવાળા ઉત્તર શબ્દને “આ” અને “આહિ. પ્રત્યય વિકલ્પ થાય છે. ઉત્તર ઉત્તરે વા વા ઘા = ૩ત્તાક બ, ૩ત્તર, ઉત્તસમાહિવાદિ, ૩ત્તત્તકૂ=૩રત, ઉત્તર + આત્ = ૩રાત, સત્તા, સત્તરાદિ, ઉત્તરતા, ૩નાત્ શત્ વાતો વા = દૂર ઉત્તરદિશા રમ્ય છે, દૂર ઉત્તર દેશમાં વાસ છે.
દૂર નઃ ૭–૨–૨૨ || નજીકની દિશા અને નજીકના દેશ અર્થમાં, પ્રથમ તથા સપ્તમી વિભક્તિવાળા દિશાવાચક નામને “એન પ્રત્યય લાગે છે. પૂર્વ + ઘન = અય રહ્યું વતિ વ = આની નજીકની પૂર્વ દિશા રમ્ય છે અથવા આના નજીકના દેશમાં વસે છે.
સુન્નર || ૭-૨-૨૩ | | દિશા, દેશ અને કાલ અર્થમાં, પ્રથમા, પંચમી અને સપ્તમી વિભક્તિવાળા અમ્ શબ્દાન્ત દિશાવાચક નામને લાગેલ ધા અને એન પ્રત્યયને લેપર થાય છે. પ્રા શ્વમ, ક્યાં प्राच्यां वासःवा-प्राची+धा-प्राग् रम्यम् , आगतः, वासोवा =પૂર્વ દિશા રમ્ય છે, પૂર્વ દિશામાંથી આવ્યો અથવા પૂર્વ દિશામાં વાસ છે. એવી રીતે પૂવદેશ કે કાલ રમ્ય છે પૂવદેશમાંથી કે પૂર્વકાળમાંથી આવ્યો અથવા પૂવદેશમાં કે પૂર્વકાળમાં વાસ છે.
