________________
ચઢતો હોય પણ અઠ્ઠમના પ્રભાવથી મટી જાય.
આ જગતમાં મોટામાં મોટું દુઃખ મૃત્યુનું છે. મૃત્યુ આવવાનું જ હોય તો અક્રમમાં આવે તો બહુ સારૂં. પ્રથમ શ્લોકમાં કહ્યું તેમ જન્મ એ જ ખરાબ છે તેને દૂર કરો પણ તે માટે રત્નત્રયીરૂપી ઔષધિ લેવી જ પડે. તો આ જન્મમાં શું કરવું કે જન્મ દૂર થાય ? તો જેમ જેમ મોક્ષમાર્ગની ક્રિયા કરીએ તેમ તેમ આપણાં કર્મ અને કષાય પાતળા બને
પ્રવચન ચૌદમું : તત્ત્વાર્થ કારિકા
જન્મનિ ક્મેક્લેશરનુબદ્ધેડસ્મિસ્તથા પ્રયતિતવ્યમ્ ર્મક્લેશા ભાવો યથા ભવદ્વેષ પરમાર્થ....૨
સ્તિમિતોદધિસંન્નિભઃ આત્મા બની જાય તે જ પરમાર્થ છે. પણ પરમાર્થનો અભાવ છે તો શું કરવું ? આત્માની અંદર એવા દોષ પડેલા છે કે, કર્મ બંધાવે જ. બલાત્કારે પણ દોષ થાય જ. વારેવારે ક્રોધ, લોભ કામ સતાવે. તો શું કરવું ?
પરમાર્થના અભાવમાં કામક્રોધાદિ સતાવે તો શું કરવું ?
જેને પાપો ખૂબ ગમે છે, પાપો કરતાં ધ્રૂજારી આવતી નથી તેવાઓની વાત અહીં નથી. પાપનો પસ્તાવો નથી, વિષયવાસના ખૂબ ગમે છે તે જીવોને ભવાભિનંદી કહેવાય. હરવા-ફરવામાં ખૂબ મઝા આવે છે તેની વાત અહીં નથી, પણ જેને પરમાર્થ ગમવા છતાં થઈ શકતો નથી, પાપ કરવું નથી, રાગદ્વેષ ગમતા નથી, અંદરથી પાપનો ઉહાપોહ છે, પણ પાપ થઈ જ જાય છે; આત્મા સમજવા છતાં દોષ થઈ જ જાય છે, પાપ કરવું ન ગમે છતાં થઈ જ જાય તો તેઓએ શું કરવું ?
પરમાર્થ ન થાય તેણે સત્કર્મનો આશ્રય લેવો.
જેને અશુભકર્મો બહુ સતાવતાં હોય તેણે ઘણાં સત્કર્મોનો સહારો લેવો જોઈએ. શુભ કાર્ય કરવાની શરૂઆત કરી દેવી જોઈએ.
સત્કર્મદ્વારા અશુભને બહાર ખેંચી લેવાય. અને પુન્ય વધવાથી ધીમે ધીમે’પાપ ઘટતાં જ જાય. અર્ણિકાપુત્ર આચાર્ય ભાલાથી વીંધાવા છતાં ક્ષમા ન ચૂક્યા. તેમણે પોતાનો સ્વભાવ જ ક્ષમાશીલ બનાવી દીધેલો. આપણને જરાક વાગે તો ય બોઇલર ફાટી જાય. સંતને સારી છોકરી રૂપવાન નજર સમક્ષ આવે તો પુદ્ગલનો પર્યાયપૂંજ લાગે, અને અધર્મીને એ જ છોકરી રૂપવાન, અપ્સરા, રંભા દેખાય. વિષ્ટાના કોથળાને અધર્મી ચાહે.
સૂર્ય અસ્તાચલ પર ઢળે છે અનેક લોકો જુએ છે. દિવસ ઊગે તે કોઈને જોવાની મઝા આવતી નથી. કોઈની ચડતી જોવાની આપણને ગમતી નથી. પડતી જ જોવી ગમે છે. કોઈને માર પડતો હોય તો ઘણા લોકો ત્યાં જોવા ઊભા રહે, મૂળ પડતી જ જોવાનો આપણો સ્વભાવ પડી ગયો છે.
સનસેટ જોઈને આપણને રાગ થાય જ્યારે હનુમાનજીએ અસ્તાચલ જોઈને વૈરાગ્ય લાવ્યો છે. સંધ્યાના રંગ આથમતાં શી વાર ?
તમારે મળવાનું ફોન ઉપર. જોવાનું ટી.વી. ઉપર. બજરંગબળી દીક્ષિત થઈને મોક્ષે પધારી ગયા છે. મહાભારતની સીરીયલ જોતાં આપણને જરાય વૈરાગ્ય ન થયો. વિદુરજી યુદ્ધ પહેલાં વૈરાગી થઈ તત્ત્વાય કારિકા . ४०