Page Text
________________
प्रणामादि । xx लोकोत्तरन्तदपि द्विविधम्, तत्र देवगतं यद् वीतरागेऽप्युपयाचितादिना रागाद्यारोपणम्, गुरुगतं यत्पार्थस्थादिषु गुरुबुद्ध्या वन्दनादि ॥२४३॥
સારાર્થ : જિનશાસનથી બહિબૂત લોકો દ્વારા જે મિથ્યાત્વ ઉત્પન્ન થાય તેને લૌકિક મિથ્યાત્વ કહેવાય અને જિનશાસનના તત્ત્વોના અનુચિત આચરણથી જે મિથ્યાત્વ ઉત્પન્ન થાય તેને લોકોત્તર મિથ્યાત્વ કહેવાય. બંનેના બબ્બે ભેદ પડે. દેવગત અને ગુરુગત. ૧. બુદ્ધ-શંકર વિગેરે લૌકિક દેવોને દેવબુદ્ધિથી માનવા તે લૌકિક દેવગત મિથ્યાત્વ. ૨. શાક્ય વિગેરે સંન્યાસીઓને ગુરુબુદ્ધિથી માનવા તે લૌકિક ગુરુગત મિથ્યાત્વ. ૩. અરિહંત પાસે સંસારના સુખની પ્રાર્થના કરવી તે લોકોત્તર દેવગત મિથ્યાત્વ.
૪. પાસસ્થા-યથાર્જીદ સાધુઓને ગુરુબુદ્ધિથી માનવા તે લોકોત્તર ગુરુગત મિથ્યાત્વ. - મિથ્યાત્વના પાંચ પ્રકારઃ
મિથ્યાત્વના પાંચ પ્રકારોને પૂર્વાચાર્યોએ આ રીતે વર્ણવ્યાં છે : ૧. આભિગ્રહિક મિથ્યાત્વ. ૨. અનાભિગ્રહિક મિથ્યાત્વ. ૩. આભિનિવેશિક મિથ્યાત્વ. ૪. સશયિક મિથ્યાત્વ. ૫. અનાભોગ મિથ્યાત્વ. ૧. કુમતનો, મિથ્યામતનો, કુળની પરંપરાથી પ્રાપ્ત થયેલાં સાચા અથવા મિથ્યાધર્મનો માત્ર કુળપરંપરાને કારણે જેમને પક્ષપાત છે એવાઆત્માઓમાંઆભિગ્રહિકમિથ્યાત્વ રહેલું છે.
આભિગ્રહિક મિથ્યાષ્ટિઓના બે પેટા પ્રકારો છે. મિથ્યામત જ સાચો લાગે છે તેવા આભિગ્રહિક મિથ્યાત્વીઓ અને જિનમત સાચો લાગે છે પરંતુ સાચો છે માટે નહીં
પણ કુળપરંપરાથી મળ્યો છે માટે, આવું માનનારા આભિગ્રહિક મિથ્યાત્વીઓ. ૨. તત્ત્વ અને અતત્ત્વનોવિવેકજ્યાં નથી, સાચું શું અને ખોટું શું? એની ચિંતા જ્યાં નથી, તત્ત્વને
માનવામાં પણ હરકત નથી અને અતત્ત્વને માનવામાં પણ હરકત નથી, સર્વધર્મસમાનતાની
ભાવનાઓ જેમનામાં રમે છે તેવા જીવોમાં અનાભિગ્રહિક મિથ્યાત્વ રહેલું છે. ૩. સમ્યગ્દર્શન પામેલાં હતાં પરંતુ હવે તેનાથી પતન પામ્યાં છે કેમકે સ્વચ્છંદતા ગમે છે,
ઉસૂત્રભાષણ કર્યું છે અને સ્વમતનો, ઉત્સત્રનો આગ્રહ પેદા થયો છે. આવા પ્રકારના
જીવોને આભિનિવેશિક મિથ્યાષ્ટિ કહેવાય. ૪. જિનેશ્વર ભાષિત તત્ત્વમાં ઊંડી શંકા કરનારમાં સાંશયિક મિથ્યાત્વ ઉત્પન્ન થાય છે.
९६
'बोधिपताका' टीकया विभूषितं
| SR No. | 005776 |
| Book Title | Samyaktva Rahasya Prakaranam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Siddhasensuri, Hitvardhanvijay |
| Publisher | Kusum Amrut Trust |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 194 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 5 MB |