Samyaktva Rahasya Prakaranam

SR No.: 005776
Original Sutra Author: N/A
Author: Siddhasensuri, Hitvardhanvijay
Publisher: Kusum Amrut Trust
Publication Year: 2010
Total Pages: 194
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 5 MB

Page 57

अकान्तमिदम्, द्रव्यसम्यक्त्वेऽपरिज्ञानम्मनाग्ज्ञाततत्त्वाऽर्थे निरूपितम्, मनागपि ज्ञाततत्त्वत्वेनाऽत्र वचनरूचेरस्तित्वं शङ्काऽपरम्, एषैव रूचिर्विशिष्टपरिज्ञानत्वेन भावसम्यक्त्वेऽतीवबलवत्कार्यकरी । कार्यमत्र निर्जरा सा ज्ञातगुणत्वेन भाव सम्यक्त्वे पूर्वतोऽसङ्ख्येयगुणा ॥५॥ ક ટીકાનો ભાવાર્થ : ૧. નિરવોસમોર્દિ નિરિવેટિં
રાગ એટલે આસક્તિ, વૈષ એટલે ચિત્તનો ઉદ્વેગ, મોહ એટલે આત્માનું અજ્ઞાન. આ ત્રણે દોષોનું અસ્તિત્વ પ્રભુએ નિર્મૂળ કર્યું હતું. તેથી પરમાત્મા જિન' હતાં અને સ્વતંત્ર ધર્મસ્થાપનાનું સામર્થ્ય કેવળ પરમાત્માને જ વરેલું હતું તેથી તેઓ “જિનેન્દ્ર પણ હતાં. '
રાગ-દ્વેષને જીતે તેને જિન કહેવાય. આ અર્થઘટન મુજબ પ્રત્યેક કેવળજ્ઞાનીઓ “જિન” છે પરંતુ તેમાં ધર્મસ્થાપનાના અનન્ય સામર્થ્યને અનુલક્ષીને અરિહંતો પ્રધાન છે માટે તેઓ જિનેન્દ્ર છે.
जमिह भासियं तं चैव तत्तं, इयबुद्धि सम्मत्तं होइ ।।
અરિહંતે તત્ત્વ અને અતત્ત્વને જે સ્વરૂપમાં જે રીતે પ્રકાશિત કર્યા તે સંપૂર્ણ રૂપેણ સાચાં જ છે, એટલું જ નહિ, કુતીર્થિકોએ નિરૂપેલી તત્ત્વ અને અતત્ત્વની મતિકલ્પિત વ્યવસ્થાઓ ખોટી જ છે, આવો માનસિક અભિપ્રાય “જિનવચનરાગ' નામનો ગુણ છે.
પૂ. પૂર્વાચાર્ય શ્રી હરિભદ્રસૂરિ મહારાજે પંચવસ્તુક' નામના ગ્રંથમાં લખ્યું છે કેजिणवयणमेव तत्तं इत्थ रूई होई दव्वसम्मत्तं । . जह भावणाण सद्धा परिसुद्धं भावसम्मत्तं ॥१०६३॥ सम्मं अन्नाय गुणो सुंदररयणम्मि होइ जा सद्धा । तत्तोऽणंतगुणा खलु विनायगुणम्मि बोधब्बा ॥१०६४॥
સારાર્થ જિનવચન જતત્ત્વભૂત છે એવી રૂચિદ્રવ્યસમ્યક્ત્વ છે અને તત્વસંવેદનપૂર્વકની આ જ શ્રદ્ધા ભાવસભ્યત્વ રૂપ છે. એમાં પુષ્કળ અંતર છે. એક વ્યક્તિ પાસે રત્નની પરીક્ષા કરવાની શક્તિ નથી છતાં તે રત્ન તરફના આકર્ષણ દ્વારા રત્નમાં રત્ન તરીકેની શ્રદ્ધા કરે છે. રત્નની પરીક્ષા કરવાની શક્તિ છે તે વ્યક્તિ પણ રત્નમાં રત્ન તરીકેની શ્રદ્ધા કરે છે. પહેલી કરતાં બીજી વ્યક્તિની શ્રદ્ધા ઘણી નિર્મળ છે. બસ, રત્નના જ્ઞાન વિનાની રત્નની શ્રદ્ધા જેવું. દ્રવ્ય સમ્યકત્વ છે અને રત્નના જ્ઞાનપૂર્વકની રત્નની શ્રદ્ધા જેવું ભાવ સમ્યકત્વ છે.
५६
'बोधिपताका' टीकया विभूषितं