Page Text
________________
તે ત્યાં (અંતરકરણમાં) જ ત્રિપુન્ની કરણ કરે છે. ઉપશમ સમ્યક્ત્વથી પતિત થઇને તે ક્ષાયોપશમિક સમ્યગ્દષ્ટિ અથવા મિશ્ર સમ્યગ્દષ્ટિ કે પછી મિથ્યાત્વી બને છે.
♦સૈદ્ધાંતિક મત :
સૈદ્ધાંતિક મત એટલે જ આગમિક મત. આગમિક અભિપ્રાય અનુસાર અનાદિ મિથ્યાદષ્ટિ આત્મા પહેલી વાર સમ્યક્ત્વ પામે ત્યારે ઉપશમ સમ્યક્ત્વ જ પામે એવો નિયમ નથી. આ મત મુજબ પહેલી વખત સમ્યક્ત્વ પામનારો આત્મા ઉપશમ સમ્યક્ત્વને પામી શકે, ક્ષયોપશમ સમ્યક્ત્વને પણ પામી શકે અને ક્ષાયિક સમ્યક્ત્વને પણ પામી શકે.
આ અંગેનો વિસ્તૃત ક્રમ નીચે મુજબ છે.
(૧) અનાદિ મિથ્યાર્દષ્ટિ જ્યારે અપૂર્વકરણમાં આરૂઢ બને ત્યારે તેનો શુભપરિણામોનો ઉલ્લાસ જો કાંઇક મંદ = નબળો હોય તો જ તેને અંત૨ક૨ણ કરવું પડે.
આવો આત્મા અપૂર્વકરણને પૂર્ણ કરીને અનિવૃત્તિકરણમાં આરૂઢ બને અને અનિવૃત્તિકરણ દરમ્યાન અંત૨કરણ કરીને પહેલું ઉપશમ સમ્યક્ત્વ પામે.
(૨) અંતરકરણ કરનારો આત્મા ત્યાં ત્રિપુન્ની કરણ કરી શકતો નથી કેમકે પ્રથમથી જ તેના અધ્યવસાયોની શ્રેણિ એટલી બળવાન નથી.
(૩) પહેલું ઉપશમ સમ્યક્ત્વ પામનારો આત્મા અંતરકરણ પુરૂં થાય ત્યારે ઉપશમ સમ્યક્ત્વથી પતન પામીને સીધો મિથ્યાત્વી બને છે.
(૪) જે અનાદિમિથ્યાર્દષ્ટિને અપૂર્વકરણ દરમ્યાન ખૂબ બળવાન શુભ પરિણામોની શ્રેણિ પ્રાપ્ત થઇ છે અને તે ઉત્તરોત્તર વધી રહી છે તેવો આત્મા અપૂર્વકરણ દરમિયાન જ ગ્રંથિભેદ કરી દે છે અને એ પછી અહીં જ ત્રિપુન્ની કરણ પણ કરી લે છે. આ આત્મા અપૂર્વકરણ પૂર્ણ કરીને અનિવૃત્તિકરણમાં આરૂઢ બને છે ત્યારે તેને અંતકરણ કરવું પડતું નથી. અનિવૃત્તિકરણને અંતે સમ્યક્ત્વ મોહનીયના પુદ્ગલોને ઉદયમાં લાવીને તે પ્રથમ ક્ષયોપશમ સમ્યક્ત્વની પ્રાપ્તિ કરે છે.
કાળાંતરે તેનું ક્ષયોપશમ સમ્યક્ત્વ પતન પામે અને તે મિશ્ર સમ્યગ્દષ્ટિ કે પછી મિથ્યાત્વી બની જાય એવું બની શકે.
(૫) કોક વિરલ દષ્ટાંતમાં એવું પણ બની શકે કે અનાદિ મિથ્યાર્દષ્ટિ અપૂર્વકરણ દરમ્યાન ગ્રંથિનો ભેદ કરે અને એવા બળવાન શુભપરિણામોની શ્રેણિ રચી દે કે અહીં જ એના મિથ્યાત્વ મોહનીયનો સંપૂર્ણ નાશ થઇ જાય. આવો આત્મા પહેલી વેળામાં જ ક્ષાયિક સમ્યક્ત્વ પામી જાય છે.
વૃહત્વ-માધ્ય ની ટીકામાં પૂ. પૂર્વાચાર્ય શ્રી મલયગિરિસૂરિ મહારાજ લખે છે કે—
सम्यक्त्वरहस्यप्रकरणम्, गाथा-४
५३
| SR No. | 005776 |
| Book Title | Samyaktva Rahasya Prakaranam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Siddhasensuri, Hitvardhanvijay |
| Publisher | Kusum Amrut Trust |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 194 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 5 MB |