________________
* मूलम् :
मिच्छत्तमहामोहंधयारमूढाणं इत्थ जीवाणं । कम्मट्टगठिया जायइ सम्मत्तपरिणामो || ४ ||
* छाया :
मिथ्यात्वमहामोहान्धकारमूढानामत्र जीवानाम् । कर्माष्टग्रन्थिभेदाज्जायते सम्यक्त्वपरिणामः ||४||
* गाथार्थ :
મિથ્યાત્વમોહનીયના મહાન અંધકારથી મૂઢ બનેલાં જીવોને આઠ પ્રકારના કર્મોની ગ્રંથિનો ભેદ થવાથી સમ્યક્ત્વનો પરિણામ પ્રગટે છે. ।।૪।
* 'बोधिपताका' वृत्ति: :
मिच्छत्तेति । ‘इत्थ’ द्रव्यादिचतुर्भेदभिन्नेषु संसारेषु, द्रव्यत आत्मद्रव्यस्यैव विवक्षा विषयत्वात् कर्मपरिणामाऽधीनेष्वनन्ताऽऽत्मसु क्षेत्रतश्चतुर्दशरज्ज्वात्मकेषु लोकेषु, कालतोऽनाद्यनन्तेषु, भावतश्चाऽकुशलाऽध्यवसायरूपेषु कुशलाऽध्यवसायस्याऽभिन्नग्रन्थिकेष्वसम्भवादत्रैतस्याऽग्रहणम् । 'जीवानां' भव्याऽभव्ययोः प्रथमपदवर्तिना ञ्चरमावर्त्यचरमाऽऽवर्तिनोरप्याद्यपदस्थायिनाम् । कीदृशां तेषां ? 'मिच्छत्तमहामोहंधयार मूढाणं' सदसद्विवेकाऽऽशय एवाऽन्तर्ज्योतिस्तदपनायित्वेन मोहः परं तमस्तत्राऽपि मिथ्यात्वमोहनीयं विकटतरमनुद्धृतेऽस्मिन् चारित्रमोहस्योद्धाराऽशकत्वादतस्तदेव महामोहान्धकारस्तेन मोहितानाम् । 'कम्मट्ठगंठिभेया' कर्माष्टकग्रन्थिभेदात्, ननु ग्रन्थिस्तु मोहस्यैव नान्यकीयाऽतः कर्माष्टकग्रन्थेर्विधानमागमाऽपरतन्त्रम्, न हि, अन्यकर्मणां विशेषतो घातिनां संक्षयेऽपि ग्रन्थिभेदस्य बलवदुपादानरूपत्वात् तत्प्राधान्येनाऽत्र ‘कर्माष्टक’ इत्युल्लिखितम्, ग्रन्थिभेदोपादानस्यैवंविधं प्राधान्यं पूर्वाचार्यैरनुमतं यदुदाहृतवान् भगवान् हरिभद्रसूरिः सम्बोधप्रकरणे -
अंतमुहुत्त्रेण वि कोइ, गंठिं भिच्चा लहेइ सिवं
३८
'बोधिपताका' टीकया विभूषितं
