Page Text
________________
શંકાસ્પદ હતાં. ગ્રંથની ગાથા સંખ્યા પણ સંદેહજનક હતી. જે પ્રત અમારી પાસે હતી તેમાં ૬૪ ગાથાઓ જણાતી હતી. જેમાંથી એક ગાથા વિલુપ્ત હતી. પૂર્વાપરના અનુસંધાન એમ કહેતાં હતાં કે એકથી બે ગાથા યા તો વધુ હોવી જોઈએ કે પછી ઓછી હોવી જોઇએ.
આ સ્થિતિમાંથી બહાર આવવું મુશ્કેલ હતું. આ જ ખરું સંશોધન હતું. અમે ધર્મતીર્થપ્રભાવકશ્રીજીને ઉપરોક્ત પરિસ્થિતિનું નિવેદન કર્યું. તેઓશ્રીજીને વિનંતી કરી કે પ્રસ્તુત ગ્રંથની વધુ હસ્તપ્રતો જો પ્રાપ્ત થાય તો તેના સહારે ત્રુટિત પદો વિગેરે નક્કી કરવા સરળ થઈ પડશે માટે વધુ હસ્તપ્રતો મેળવવાનો પુરુષાર્થ કરવો જોઇએ. + સત્વરસ્યસ્તોત્ર અને સરહસ્યવેરા ભિન્ન છે : - પૂજ્યશ્રીજીએ વધુ હસ્તપ્રતો મેળવવાની મહેનત કરી. ગીતાર્થ ગંગામાંથી તેમજ કોબામાંથી પ્રતોની પ્રાપ્તિનો પ્રયત્ન થયો હતો એવું મને યાદ છે. જો કે ગીતાર્થ ગંગામાં પ્રસ્તુત ગ્રંથની હસ્તપ્રત ઉપલબ્ધ થઈ ન હતી. કોબા તીર્થમાંથી બે હસ્તપ્રતોની પ્રતિલિપિ મળી હતી પરંતુ તે પૈકીની એક પણ પ્રતિલિપિ અમને ઉપયોગી બની નથી.
કોબામાંથી મળેલી બંને પ્રતિલિપિઓ સછિત્વરસ્તોત્ર ની હતી. નામની લગભગ સમાનતા હોવાથી અમે આ સ્તોત્રને સત્વહસ્પરિન જ માન્યું. તેનું લિવ્યંતર કર્યું. લિયંતર થતાં એ ચોક્કસ થઈ શક્યું કે ઉપરોક્ત બંને ગ્રંથો ભિન્ન-ભિન્ન છે. એક નથી.
વાસ્તવિકતા એ હતી કે સત્વહસ્તોત્ર ની ૯૦ નેવું ગાથાઓ હતી. જે પૈકીની પચાસેક ગાથાઓ સછત્વરપ્રજર માંથી જ ઉદ્ભૂત થયેલી હતી. એ સિવાય ઘણી ગાથાઓ સંસ્કૃત ભાષામાં લખાયેલી હતી. એક ગાથા પ્રાકૃત. એ પછી સંસ્કૃત શ્લોક. આવી વિષમતા આ સ્તોત્રમાં દષ્ટિગોચર બની. એકથી નેવું ગાથા સુધી વિષયનું જે રીતનું સાયુજય હોવું જોઈએ તે પણ ન હતું. પરસ્પર તદ્દન અસંબદ્ધ વિષયો એક-બીજી ગાથામાં મૂકેલાં હતાં. વધુમાં, સ્તોત્ર કહી શકાય તેવું માળખું પણ પ્રસ્તુત સ્તોત્રમાં હતું નહિ.
અમને આ સ્તોત્રના અભ્યાસ દ્વારા એમ લાગ્યું કે સત્વરચર ની જ ગાથાઓ ઉદ્ભૂત કરીને તેની સાથે મતિકલ્પનાનુસારના બીજા શ્લોકો કે ગાથાઓ ગોઠવીને કોઈ ઉત્તર-કાલીન ગ્રંથકારે આ સ્તોત્ર બનાવ્યું હોવું જોઇએ અને તે પણ બે સૈકા જેટલાં સમય પહેલાં જ.
અંતે અમે સ ત્વરહસ્યસ્તોત્ર ની પ્રતને આધાર બનાવવાનું કેન્સલ કર્યું. ફરી તપાસ કરી ત્યારે કોબાથી જવાબ મળ્યો કે સત્વરસ્થર ની વધુ કોઇ પ્રત હવે ઉપલબ્ધ નથી. -
'बोधिपताका' टीकया विभूषितं
| SR No. | 005776 |
| Book Title | Samyaktva Rahasya Prakaranam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Siddhasensuri, Hitvardhanvijay |
| Publisher | Kusum Amrut Trust |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 194 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 5 MB |