________________
एगविह - दुविह - तिविहं - चउहा - पंचविहं - दसविहं सम्म । मुक्खतरुबीयभूयं संपइराया व धारिज्जा ॥४३॥ 'भगवतीआराधना' ग्रन्थे दिगम्बराचार्यः शिवकोटिभिरप्याख्यातम्, णगरस्स जह दुवारं मुहस्स चक्खू तरुस्स जह मूलं । तह जाण सुसम्मत्तं णाण - चरण - वीरिय - तवाणं ॥ 'थुइविसयं पुण एयं जह भणियं तह निसामेह' सद्भूतमाहात्म्यप्रदर्शनं स्तुतिः, सा च पूर्वोक्तायां शास्त्रपरिपाट्यां 'यथोदिता' द्वादशोपमानेन सम्यक्त्वस्य प्रस्तुता तत्सर्वं श्रुण्वन्तु । ‘सम्मत्तं परमो दीवो' स्व-पर प्रकाशनवृत्तिर्दीपः अविवेकतामिस्त्रविनाशकत्वेन स्वानुभूतिप्रकाशकत्वाच्च सम्यकत्वमेव दीपः, अयन्तु भावदीपत्वाद् द्रव्यतो वरतरः । ‘सम्मत्तं वर सारही' रथम्मार्गनयनवृत्तिः सारथिरुच्यते, चित्तवृत्तिरेवाऽत्र रथस्तम्मोक्षमार्गे नयनकारित्वात् सम्यकत्वमेव सारथिरस्य भावमार्गे स्थितित्वेन द्रव्यसारथिभ्योऽयं वरतरः । - ‘सम्मत्तं पस्मो बंधू' विपदि साहचर्यशीलो बन्धुः । अशातोदये पुण्यविगमे चाऽपि चित्तसमाधिदातृत्वादिदं सम्यक्त्वमेव भावबन्धुर्द्रव्यबान्धवेभ्यो वरतरः । ‘सम्मत्तं वरभूसणं' रूपवृद्धिकारि यत्तद् भूषणम्, गुणस्थानवृद्ध्या स्वरूपस्य पूर्वतो वृद्धिकरत्वादद: सम्यक्त्वं भावभूषणं द्रव्यतो वरतरम्,
यदुक्तं 'ज्ञानार्णव' ग्रन्थे दिगम्बराऽऽचार्यः शुभचन्द्रैः,
सदर्शनमहारत्नं विश्वलोकैकभूषणम् । '' मुक्तिपर्यन्तकल्याण-दानदक्षं प्रकीर्तितम् ।।
‘सम्मत्तं परमं दाणं' भवस्थितेरर्धपुद्गलपरावर्ताऽवधौ नियमनकरत्वादथवा विशुद्धदानाऽऽशयप्रकटनेऽवन्ध्यहेतुत्वात् सम्यक्त्वमेव दानं द्रव्यतो वरतरमस्य विना द्रव्यदानस्य परिणामाऽऽवाप्तौ नियमेन वन्ध्यत्वात् । ‘सम्मत्तं परमं तवं' कर्मणां तापनात्तप इति ज्ञानसारोक्तिः, मिथ्यात्वमोहस्य कर्मेषु बलिष्ठतमस्य तापनकारित्वादिदं सम्यक्त्वन्तपोऽपि । 'सम्मत्तं परमं सीलं' अत्र पुनः विषयाऽऽनासक्तिवैराग्यमेतद्धि भावशीलम्, सम्यक्त्ववैराग्ययोरुक्तयोस्तदभावे तदभावस्तद्भावे तद्भाव इति नियमत्वेन सम्यक्त्वमेव शीलम्, शुभप्रणिधानोपस्थित्याऽत्रेदम्पूर्वतो वरतरम् ।
• सम्यक्त्वरहस्यप्रकरणम्, गाथा-३७-३८-३९-४०
१३३