Page Text
________________
* ગાથાર્થ :
એક અંધપુરુષ કૂવામાં પડે છે. તેને અનુસરીને જો ચક્ષુઓ ધરાવનારો પુરુષ પણ કૂવામાં પડે તો અંધ અને ચક્ષુષ્માન વચ્ચે અંતર રહેતું નથી. ।।૨૧।
* ‘વોધિપતા' વૃત્તિ: :
जईत्ति । ‘इक्को अंधो कूवंमि पडेइ' लोचनविकलः कश्चिद् दृष्ट्यभावतयाSपायमजानननवधानो हि कूपे पतति । 'जइ तह सचक्खूवि' एतन्निरीक्ष्य स्पष्टदृष्टिः सावधानः पुरुषश्चेत्तमनुसरति गतानुगतिकत्वेन । 'अंधाण सचक्खूण य तो अंतरं नत्थि मन्ने' एवं सत्यन्धानां सचक्षुः षाञ्च मध्ये किञ्चिदपि पृथक्त्वन्नास्तीति मन्ये । इदं दृष्टान्तम्, दान्तिकमेवं विभाव्यम्, अन्धोऽत्र मिथ्यादृष्टिः, चक्षुष्मान् सम्यक्त्वशीलः कूपः पुनर्मिथ्यात्वाऽऽचरणम्, सावधानत्वञ्च कार्याऽकार्यविवेकः, विवेकविरहितो मिथ्यादृष्टि -र्मिथ्यात्वाचारकूपपतनमाचरति तत्स्वाभाविकम्, अस्वाभाविकं सम्यग्दृशाम्मिथ्यात्वाचारचरणन्तेषु भावचक्षुःसद्भावात्, चेन्मिथ्यात्वाचारमाचरति सम्यग्दृष्टिरपि मिथ्यात्ववान् મતિ ||૨૧॥
* ટીકાનો ભાવાર્થ :
કોઇ પ્રજ્ઞાચક્ષુ વ્યક્તિ દૃષ્ટિઓનો અભાવ હોવાથી અપાયને જાણી શક્યો નહીં અને અનુપયોગને વશ કૂવામાં પડ્યો. આ દૃશ્ય કોક એવી વ્યક્તિએ જોયું જેની આંખોમાં સ્પષ્ટ દૃષ્ટિ છે. દૃષ્ટિ અને ઉપયોગ બંને હોવા છતાં માત્ર ગતાનુગતિકતાથી પ્રેરાઇને તે પણ જો કૂવામાં પડે તો એવું નક્કી થઇ જાય છે કે પહેલી અંધ વ્યક્તિ તેમજ બીજી દેખતી વ્યક્તિ વચ્ચે કોઇ જ અંતર નથી.
આ દષ્ટાંત છે જે મિથ્યાદષ્ટિ આત્મા અને મિથ્યાત્વના આચરણ તરફ પ્રેરાઇ રહેલાં સમ્યગ્દષ્ટિ આત્માની તુલના કરી રહ્યું છે. દૃષ્ટાંતનું દ્રાષ્ટાંતિક નીચે મુજબ છે.
મિથ્યાર્દષ્ટિ આત્મા અંધપુરુષ જેવો છે. સમ્યગ્દષ્ટિ આત્મા ચક્ષુષ્માન વ્યક્તિ જેવો છે. મિથ્યામતની આચરણાઓ કૂવાના સ્થાને છે. કાર્ય અને અકાર્યનો વિવેક એ સાવધાન ચિત્તસ્થિતિનું સ્થાન સંભાળી રહ્યો છે. જે મિથ્યાદૃષ્ટિ છે તે અંધ પુરુષની જેમ વિવેકદૃષ્ટિથી રહિત છે તેથી મિથ્યાત્વના આચરણના કૂવામાં ડૂબી મરે તે સ્વાભાવિક ઘટના છે પરંતુ સમ્યગ્દષ્ટિ આત્મા મિથ્યાત્વ ક્રિયાના કૂવામાં ઝંપાપાત કરે તે અસ્વાભાવિક ઘટના છે. સમ્યગ્દષ્ટિ પાસે તો વિવેક નામના ભાવચક્ષુઓની ઉપસ્થિતિ હોય છે. તેમ છતાં જો તે મિથ્યાત્વનું સેવન કરે છે તો તે મિથ્યાત્વીથી અલગ રહી શકતો નથી. તે પણ મિથ્યાત્વી બની જાય છે...
✡
✡
૧૦૮
'बोधिपताका' टीकया विभूषितं
| SR No. | 005776 |
| Book Title | Samyaktva Rahasya Prakaranam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Siddhasensuri, Hitvardhanvijay |
| Publisher | Kusum Amrut Trust |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 194 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 5 MB |