________________
બુદ્ધિ-વાણી બળથી પરને જે તણ ગણી તુચ્છકારે, માર્ગભ્રષ્ટ ભારેકી તે દુર્ગતિગામી બનતા. ધન. ૨૦
સ્વીકારે તો તેઓ શાસ્ત્રવિરુદ્ધ પ્રવૃત્તિ કરનારા બને.
એટલે જ શિષ્ય ! એક એક ડગલું ખૂબજ સમજી, વિચારીને ભરવું. ઉત્સર્ગ-અપવાદનું ગણિત અતિસૂક્ષ્મ છે. એમાં ગમે ત્યારે થાપ ખાઈ જવાય. અલબત્ત સતત શાસ્ત્રોનો અભ્યાસ કરનારા, ગીતાર્થ અનુભવી ગુરુઓ પાસે અનુભવ મેળવનારા મહાત્માઓ માટે આ કાર્ય દુષ્કર નથી. તેઓ તો પળવારમાં જ ઉત્સર્ગ-અપવાદનો નિર્ણય કરી લેતા હોય છે. આ બધી જ વાતનો સાર એટલો જ કે –
ગુપ્તિ એ ઉત્સર્ગ માર્ગ છે, મોક્ષ પ્રાપ્તિનું અતિમહત્ત્વનું કારણ છે. એટલે વિશેષ કારણો વિના તો મનોયોગ, વચનયોગ અને કાયયોગ વધુને વધુ ઘટાડતા જવાનો જ પ્રયત્ન કરવો.
પરંતુ શાસ્ત્રકારોએ મોક્ષ પ્રાપ્તિ માટે જ અપવાદ માર્ગે જ્યાં જ્યાં એ યોગોનો વપરાશ કરવાનું ફરમાવ્યું છે. ત્યાં અપવાદ માર્ગે એ યોગો વાપરવા અર્થાત્ એ વખતે અપવાદ માર્ગરૂપી સમિતિનું સેવન કરવું. પણ એ અપવાદ માર્ગ સેવવાનું શાસ્ત્રે દર્શાવેલું કારણ જેવું બંધ પડે કે તરત જ મિતિનું સેવન બંધ કરી ગુપ્તિમાં સ્થિર બનવું.
વર્તમાનકાળમાં કેટલીક બાબતો એવી દેખાઈ રહી છે કે જેને ઘણાઓ સારી, શુભ માને છે, પણ પરમાર્થથી એ ઉન્માર્ગ રૂપ હોવાની શક્યતા શાસ્ત્રદૃષ્ટિએ દેખાય છે.
(૧) માસકલ્પ વિહારપદ્ધતિ છોડી ગુવંજ્ઞા ન હોવા છતાં નજીવા કારણોસર સેંકડોહજારો કિલોમીટરના વિહારો.
(૧૮)(૨) અગીતાર્થ-અસંવિગ્નોના પ્રવચનો.
(૩) રોજે રોજ શ્રાવકો સાથે કે સહવર્તી ગુરુ ભાઈ-બહેનો સાથે ઠઠ્ઠા મશ્કરી, ગપ્પા, ગામની પંચાત, વિકથા, આત્મશુદ્ધિ માટે બિનજરૂરી ચર્ચાઓ.
(૪) ગીતાર્થ સંવિગ્ન ગુરુભગવંતોની સંમતિ વિના, ભક્તોની સહાયથી જાત જાતના પુસ્તકોની છપામણી. ટ્રસ્ટો-તીર્થો-સંસ્થાઓની સ્થાપના.
આ બધી તો મોટા ઉન્માર્ગની વાતો થઈ. એ સિવાય નાના નાના ઉન્માર્ગો તો આપણે ર જાતે જ સમજવા રહ્યા.
જો મોક્ષની સાચી ઈચ્છા હશે, જો આતમશુદ્ધિની ઝંખના રૂંવાડે રૂંવાડે પ્રગટેલી હશે, જો દોષક્ષયની ભાવના રગેરગમાં વ્યાપેલી હશે તો એ સંયમીઓ ઉત્સર્ગ અને અપવાદ રૂપ આ ૨ ગુપ્તિ અને સમિતિઓને બરાબર જાણી લઈ, એના ઉપર દૃઢ શ્રદ્ધા કરી એનું પાલન કરવા માટે કટિબદ્ધ બન્યા વિના નહિ જ રહે એ નિશ્ચિત વાત છે.
વીર વીર વીર વીર વીર અષ્ટપ્રવચન માતા ૭ (૨૦) વીર વીર વીર વીર વીર