________________
ગોચરી-પાટલા-બેઠક લેખની ઈત્યાદિક ઉપકરણો, વડીલો લઈ લે, ત્યાર પછી, ગુરુશેષ માની જે લેતા. ધન. ૧૯
કહેવાય.
તાળી પાડવી, પાટ પાટલા ઉપર તબલા વગાડવા, પગ હલાવ્યા કરવા, ચપટી ૨ વગાડવી, કુદરતી સૌંદર્યાદિ જોવા માટે બહાર ફરવા જવું, માસકલ્પ પધ્ધતિ છોડી નજીવા કા૨ણોસ૨ ગુર્વાશા ન હોવા છતાં લાંબા લાંબા વિહારો કર્યા જ કરવા.... આ બધું નિષ્કારણ કરાતું હોવાથી સંયમીઓ માટે ઉન્માર્ગ બની રહે છે.
તો હસી-મજાક કરવી, એકબીજાની ઠેકડી ઉડાડવી, ગીતો ગાવા, ભક્તો સાથે કલાકો સુધી વાતચીતો કર્યા કરવી, ગીતાર્થતા ન હોવા છતાં ગુર્વાદિની ૨જા લીધા વિના જ બીજાઓને ઉપદેશ આપવા.... આ બધી પ્રવૃત્તિઓ પણ મોક્ષને અટકાવનાર બનતી હોવાથી સંયમી માટે ઉન્માર્ગ બને છે.
એમ ખોટેખોટા વિચારો કરવા વગેરે તો સ્પષ્ટ ઉન્માર્ગ છે.
આ બધા અસ્થાને સેવાતા અપવાદ રૂપ ઉન્માર્ગો છે. અપવાદ જો અપવાદ સિવાયના સ્થાને સેવાય તો એ સ્વયં ઉન્માર્ગ બની જાય છે.
એમ ઉત્સર્ગ પણ જો અસ્થાને સેવાય તો ઉત્સર્ગાભાસ એટલે કે ઉન્માર્ગ બની જાય છે.
દા.ત. ગુરુ, ગ્લાન, બાલં વગેરે માટે ગોચરી લાવવી જરૂરી હોવા છતાં ગોચરી લેવા ન જવું અને ઉપાશ્રયમાં સ્થિર બની ધ્યાન ધરવું એ ઉન્માર્ગ છે.
એમ ગુરુ-સાધુ-શ્રાવક કંઈક પુછે ત્યારે પણ જવાબ ન આપવો, મુંગા રહેવું, મૌન વ્રત ધારણ કરવું, વિશિષ્ટ મહાત્માઓએ કોઈ સુકૃતો કર્યા હોય ત્યારે તેની અનુમોદના ન કરવી અને “મારે મૌન છે” એમ ધારી મુંગા રહેવું, (૧૭)અનેક લોકો ધર્મ પામતા હોય તેવા સ્થાને ગીતાર્થ સંવિગ્ન મહાત્મા ગમે તે કારણો દર્શાવી વ્યાખ્યાનાદિની શક્તિ હોવા છતાં મુંગા રહે... આ બધા જ ઉન્માર્ગ છે.
શાસ્ત્રના ગંભીર પદાર્થોમાં સૂક્ષ્મ બુદ્ધિ વડે જબરદસ્ત ચિંતન કરવાની શક્તિ હોવા છતાંય એ ચિંતનાદિ કરવાને બદલે માત્ર એકાદ પદ, એકાદ મંત્રના ધ્યાનમાં તન્મય બનવું. એ પણ ઉન્માર્ગ છે. અનેક પદાર્થોનું ચિંતન કરવામાં મનોયોગ વધુ થાય, જ્યારે ૨) એકાદ પદ-મંત્રાદિમાં મનને એકાગ્ર બનાવવામાં મનોયોગનો નિરોધ થાય. એટલે એ
દૃષ્ટિથી ધ્યાન એ ઉત્સર્ગ બને. પણ ચિંતન રૂપી અપવાદ જ જ્યાં અત્યંત ઉપયોગી હોય એણે કરેલા ચિંતનો સકળ સંઘને અતિ અતિ ઉપયોગી બનનારા હોય ત્યાં ધ્યાનમાં ચોંટનારાઓ ઉન્માર્ગગામી કહેવાય.
માટે જ દશપૂર્વર વગેરેને જિનકલ્પ લેવાનો સ્પષ્ટ નિષેધ છે. તેઓ જબરદસ્ત વચનશક્તિવાળા હોવાથી શાસનપ્રભાવના કરવા સમર્થ છે. એટલે જો તેઓ જિનકલ્પ વીર વીર વીર વીર વીર અષ્ટપ્રવચન માતા ૭ (૧૯) વીર વીરા વીર વીર વીર
ર