Siddha Hemchandra Shabdanushasanam Part 02

SR No.: 005770
Original Sutra Author: N/A
Author: Jagdishbhai
Publisher: Jagdishbhai
Publication Year: 2013
Total Pages: 396
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 9 MB

Page 74

સૂ૦ ૧-૧-૩૦
૪૪૨ ઈષ્ટ હતો. આ પરિસ્થિતિમાં જો તે લોકો માંસાહાર કરે તો ધાર્મિક લોકો તરફથી એમને ઘણું જ સહન કરવું પડે. આથી યજ્ઞમાં એ લોકોએ ધાર્મિકતાના નામે હિંસા ચાલુ કરી, જેથી લોકોનો પ્રતિકાર ઓછો આવે અને પોતાની આસક્તિઓ પણ પુષ્ટ થઈ શકે. વર્તમાનમાં કેટલીકવાર અહંકારના પુષ્ટિકરણ માટે શાસ્ત્રની વાતોને વિકૃત રીતે રજૂ કરીને જો એક પક્ષને ધર્મને નામે કાષાયિક પરિણતિવાળો બનાવવામાં આવે અને ધર્મના નામે જ તેઓના કષાયોનું પુષ્ટિકરણ થાય એવું વાતાવરણ સર્જવામાં આવે તો ખરેખર તો અહીં પોતાના અહંકારનું જ પુષ્ટિકરણ થાય છે. આથી ધીરપુરુષોએ આવી બાબતમાં ખાસ વિચારવા યોગ્ય છે. પ્રવીશું” જેની પૂર્વમાં છે એવા “મ" ધાતુથી પર “મિ-મ-ક્ષમ...” (
૩ ૦ ૯૩૭) સૂત્રથી “હિત્” એવો “મમ્” પ્રત્યય થાય છે. આમ થવાથી “મ્"ના “મમ્"નો લોપ થાય છે તથા “પ્રવી ” શબ્દની પ્રાપ્તિ થાય છે. આ અવ્યયનો અર્થ પ્રીતિબંધ છે. બે વ્યક્તિઓમાં એકબીજાને પ્રેમ ઉત્પન્ન થાય તે પ્રીતિબંધ કહેવાય છે. “પ્રવીસુન્ ગાતમ્' અર્થાત્ એકબીજામાં પ્રેમ ઉત્પન્ન થયો.
ગતિ અર્થવાળો “2” ધાતુ ત્રીજા ગણનો છે. આ“” ધાતુથી “શિવચાર્યચિ...” (૩ળાદ્રિ ૩૬૪) એ પ્રમાણે નિપાતનથી “” થતાં તેમજ વૃદ્ધિ થતાં “ગાય” શબ્દ પ્રાપ્ત થાય છે. આ અવ્યય પ્રીતિપૂર્વક સંબોધન કરવું હોય ત્યારે ઉપયોગમાં આવે છે. “હે કાર્ય !” જો સ્ત્રીલિંગ હોય તો “ટે માર્યો !” “માર્ય"ને જર્મનીમાં હર કહે છે. દા.ત. હર હિટલર. ઈંગ્લેન્ડમાં “”ને બદલે “” બોલે છે. આથી હરને બદલે સર બોલશે. સંક્ષેપમાં એમ કહી શકાય કે “નાથ”, 'હર અને સર ત્રણેય એકાર્યવાચક નામો છે. કોઈક સપ્તાહ બોલે છે, કોઈક હપ્તાહ બોલે છે, કોઈ સમદર્દ બોલે છે. કોઈ હમદર્દ બોલે છે. આ પ્રમાણે બધે જ “હૂ”નો “” થયેલા પ્રયોગો જોવા મળે છે. આપણે ક્યારેક “સમ પ્રવાતા” બોલીએ છીએ. જ્યારે ઉર્દૂમાં “મડગ્રવાતા” બોલાય છે. આપણે સમવયસ્ક બોલીએ છીએ, જ્યારે ઉર્દૂમાં હમવયસ્ક બોલાય છે. આપણે હે માર્યો !” બોલીએ છીએ. આ જ “બા” માટે સંસ્કૃતમાં “મા” શબ્દ પણ છે. આ “મા”નું “મા”” સ્વરૂપ થયું અને એ જ “નામ” સ્વરૂપથી madam બની ગયું. આ પ્રમાણે અપભ્રંશ થવાને કારણે અલગ અલગ શબ્દો અસ્તિત્વમાં આવે છે.
(શ૦૦) “હત્ત વિભેરવને” મતો વીદુલ “નોરતેર” [૩૦ રૂ૪.] રૂત્યમ દૃનમ્ પ્રતિષેધ-વિષાદ્રયો, સમસ્તમિત્રે I (સુપૂત્ “ માત” ત્યત:) “સોતેરમું” [૩] ९३४.] इत्यमि स्वयम् आत्मनोऽर्थे । "अली भूषणादौ" बाहुलकादमि अलम् भूषणपर्याप्तવારny ૐ શર્વે” અત: “Y-I-ઈષ-વૃષિ” [૩[૦ ૭૨૧.] કૃતિ વિત્યુ યુ પીપાર્થે I बलं वातीति "संश्चद्वेहत्साक्षादादयः" [उणा० ८८२.] इति निपातनात् कति प्रत्यये "इडेत्पुसि