Page Text
________________
૪૩૫
શ્રીસિદ્ધહેમચન્દ્રશબ્દાનુશાસન ભાગ-૨
थतां “मिथु” शब्द प्राप्त थाय छे. आ "मिथु" शब्दनो “पोतानुं अंग” सेवो अर्थ प्राप्त थाय छे.
आ ४ “मिथ्” धातुथी "मिथि - रञ्ज्युषि..." (उणा० ७८१) सूत्रथी "कित्” जेवो "अस्” प्रत्यय थतां “मिथस्” शब्द प्राप्त थाय छे. "मिथस् "नाए अर्थ छे : (१) वि४न (खेडांत) (२) वियोग अने (3) परस्पर. "मिथः पश्यतः " (ते जे खेडजीभने दुखे छे.)
“मिथ्” धातुथी “मुहि-मिथ्यादेः कित्" (उणा० १०००) सूत्रथी "कित्" जेवो "उस्” प्रत्यय थतां “मिथुस्” शब्द प्राप्त थाय छे. "मिथुस्" अव्ययनो संगम अर्थ थाय छे. भेज होवो अथवा मिलन थवं अर्थ प " मिथुस्" अव्ययनो छे.
२ख ४ “मिथ्” धातुथी "पिशि - मिथि..." (उणा० २८०) सूत्रथी " कित्” खेवो उन् प्रत्यय थाय छे तथा निपातनथी “म्” नो खागम थतां “मिथुनम्" शब्द प्राप्त थाय छे. आ "मिथुनम् " “स्त्री-पुरुषना युगल” अर्थमां छे.
“नञ्” अने “नि” उपसर्गथी पर "शम्" धातुथी "गमि - जमि - क्षमि० " ( उणादि० ८३७) सूत्रथी "डित्" जेवो "अम्” प्रत्यय थतां "अनिशम्" शब्द प्राप्त थाय छे. "अनिशम् " અવ્યયનો નિરંતર અર્થ છે.
“भुंञावुं” अर्थवाणो "मुह्" धातु योथा गएशनो छे. आ "मुह" धातुथी "मुहि-मिथ्यादेः कित्" (उणा० १०००) सूत्रथी "कित्" जेवो "उस्" प्रत्यय थतां "मुहुस्" शब्द प्राप्त थाय छे. खा "मुहुस्" अव्यय "पुनः पुनः " डिया संबंधी अर्थवानो छे. "मुहुः करोति " ते पुनः पुनः रे छे.
(शоन्या० ) अभिपूर्वाद् "ईक्षि दर्शने" अतः " भ्रूण - तृण - गुण० " [ उणा० १८६.] इति णे निपातनाद् मागमे अभीक्ष्णम् पुनः पुनरित्यर्थः । “टुमस्जोंत् शुद्धौ” “मस्जीष्यशिभ्यः सुक्" [उणा० ८२६.] इति सुकि, “मस्जेः सः” [४.४.११०.] इति नागमे बाहुलकाच्च नस्य लोपाभावे च मङ्क्षु । “झट संघाते" अतः "प्लु-ज्ञा- यजि - षपि - पदि - वसि - वितसिभ्यस्तिः” [उणा० ६४६.] इति बहुवचनात् तिप्रत्यये बाहुलकादिटि च झटिति शैघ्रयार्थावेतौ । (न्युत्पूर्वात् "अञ्चग् गतौ च” इत्यस्मात्) “न्युद्भ्या-मञ्चेः ककाकैसष्टावच्च" [ उणा० १००३. ] इति कित्यैसि “अच्च् प्राग् दीर्घश्च" [२.१.१०४.] इति चकारादेशे यथायोगं दीर्घत्वे च " अञ्चोऽनर्चायाम्" [४.२.४६.] इति नलोपे उच्चैस् उत्कृष्टार्थे सप्तम्य-र्थप्रधानः, तृतीयार्थश्चेत्येके, नीचैस् अवकृष्टे । (पूर्वात् ‘णींग् प्रापणे' इत्यतः) “शमो नियो डैस् मलुक् च " [ उणा० १००४.] इति शनैस् क्रियामान्द्ये ।
| SR No. | 005770 |
| Book Title | Siddha Hemchandra Shabdanushasanam Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jagdishbhai |
| Publisher | Jagdishbhai |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 396 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |