Page Text
________________
સૂ૦ ૧-૧-૩૯
६७८ वारा इति-"वंगट वरणे" इत्यतो वियन्त इत्यर्थे "युवर्णवृ०" [५.३.२८.] इत्यापवादिकालप्राप्तावपि बाहुलकाद् घञि वृद्धौ च वारेतिनाम्नो जसि सस्य रुत्वे "रोर्यः" [१.३.२६.] इति यत्वे "स्वरे वा" [१.३.२४.] इति यकारस्य लुकि च वारा इति, धात्वर्थस्यायौगपद्येन वृत्तयस्तत्काला वेत्यर्थः । अस्येति-"इंण्क् गतौ" इत्यतः "इणो दमक्" [उणा० ९३८.] इति दमकि इदम्, ततः "शेषे" [२.२.८१.] इति उसि "आ द्वेरः" [२.१.४१.] इति मस्याऽकारे "लुगस्या०" [२.१.११३.] इति पूर्वाकारलोपे “टा-ङसो०" [१.४.५.] इति ङसः स्यादेशे एकदेशविकृतन्यायेन 'इद' इत्यस्य स्थाने "अनक्" [२.१.३६.] इत्यनेन अदादेशे तकारस्योच्चारणार्थत्वाद् 'अस्य' इति रूपसिद्धिः, बुद्धिस्थत्वादिना पुरोवर्तिन इति तदर्थः । कति वारा अस्येति विग्रहवाक्यम् । कृत्वस्प्रत्ययान्तस्य "अधण्०" [१.१.३२.] इत्यव्ययत्वाद् "अव्ययस्य" [३.२.७.] इति स्यादेर्लुपि सस्य रुत्वे विसर्गे च कतिकृत्व इति तद्धितान्ता वृत्तिः, अत्रापि सङ्ख्यातिदेशात् कृत्वसः सिद्धिः ।
अनुवाद :- "कति" श०४थी "नाम्नः..." (२/२/३१) सूत्रथा "जस्" प्रत्यय थाय छ तथा मा "जस्" प्रत्ययनो "डतिष्णः..." (१/४/५४) सूत्रथी. दो५ थतi "कति" श०४नी प्राप्ति थाय छ. न माटे ने विशे २७दी मेवी संध्याविशेष पूछ।य छे ते “कति" २०६नो अर्थ छे.
वे "वारा" २०नी व्युत्पत्ति सतावे छ : “१२" अर्थाजो "वृ" धातु पांया नो छ. उवे मा "वृ" पातुथी भावमा "युवर्णवृ..." (५/७/२८) सूत्रथा अपा मेi "अल्" प्रत्ययन प्राप्ति होवा छत ५९ घ रीने "घञ्" प्रत्ययन प्राप्ति थाय छ भने वृद्धि थवाथी "वार" शनी प्राप्ति थाय छे. वे "वार" शब्ने "जस्" प्रत्यय थतi तथा "स्"नो "रु" थत तम४ "रोर्यः" (१/3/२६) सूत्रथा ""नो “य्" थत तम४ "स्वरे वा" (१/3/२४) सूत्रथा "यकार"नो दो५ थतi "वारा" प्रयोग प्राव थाय छे. यातुनो अर्थ होय ते अर्थवाणी
यानुं मेऽसाथे न २३५ मे "वार" शनी अर्थ छ. ह..त. “पा" मे पातुनो अर्थ छ... भाव। स्१३५ मिया मेऽसाथे न २ तो ते "वार" अर्थवाजी उपाय छ तथा भिन्न भिन्न समये २३वाणी मेवी हिया मे ५९॥ "वार" शनो अर्थ ४ छे.
वे "अस्य" २०४नी व्युत्पत्ति सतावे छ : "xg" अर्थवाणी "इ" धातु 40% नी छे. ॥ "इ" पातुथी (उणादि० ८3८) सूत्रथी "दम" प्रत्यय थdi "इदम्" २०६ थाय छे. मा "इदम्" शथी “शेषे" (२/२/८१) सूत्रथी "डस्" प्रत्यय थdi तम४ "आ द्वेरः" (२/१/ ४१) सूत्रथी "इदम्"नi "म्"नो "अ" थत तथा "लुगस्या..." (२/१/११3) सूत्रथा पूर्वन। अकारनो लो५ थाय छे. वे "इद + ङस्" ॥ अवस्थामा "टा-ङसो..." (१/४/५) सूत्रथा
| SR No. | 005770 |
| Book Title | Siddha Hemchandra Shabdanushasanam Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jagdishbhai |
| Publisher | Jagdishbhai |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 396 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |