Siddha Hemchandra Shabdanushasanam Part 02

SR No.: 005770
Original Sutra Author: N/A
Author: Jagdishbhai
Publisher: Jagdishbhai
Publication Year: 2013
Total Pages: 396
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 9 MB

Page 161

૫૨૯
શ્રીસિદ્ધહેમચન્દ્રશબ્દાનુશાસન ભાગ-૨
गुरुनी संभति स्पष्ट भएशाय छे. जे ४ प्रमाणे सूक्तम् (हे वत्स ! बहु सरस जोसायुं . ) तथा सुदत्तम् (हे वत्स ! तारा वडे जडु सरस जपायुं . )
(४) समृद्धि :- ञ अर्थमां पाए। “सु" अव्यय खावे छे. ६.त. सुमगधम् वर्तते (भगधनी समृद्धि वर्ते छे.) तथा सुमद्रम् वर्तते (भद्रद्वेशनी समृद्धि वर्ते छे.)
(५) दृढाख्या : - ६ढ स्व३प अर्थमां "सु" अव्यय खावे छे. हात. सुबद्धम् (भ४भूत रीते अंधायुं . ) तथा सुकृतम् (भ४भूत रीते ऽरायुं . )
(६) अकृच्छ्र :- सहेला अर्थमां सु अव्यय खावे छे. ६.त. सुकरः कटो भवता (आपना વડે કટ આસાનીથી કરાઈ.)
I
(श०न्या० ) उत्- प्राबल्य - संभव - लाभोर्ध्वकर्म-प्रकाशा - ऽस्वस्थ - मोक्ष-दृश्य- समृद्ध्यत्ययाऽ-न्याय-प्राधान्य-शक्त्यवरपर - दिग्योग - निर्देशेषु । प्राबल्ये - उद्बला मूषिका, उद्बलं याति। संभवे-उद्गतो दर्पो नीचस्य । लाभे - उत्पन्नं द्रव्यम्, उदपादि भैक्षम् । ऊर्ध्वकर्मणिआसनादुत्तिष्ठति । प्रकाशे- प्रकाशं चरति - उच्चरति, उद्भवति । अस्वस्थे - उत्सुकः, उच्चित्तः, उन्मत्तः । मोक्षे-उत्सृष्टः । दृश्ये - उत्सवः, उद्यानम् । समृद्धौ - उत्थितं कुटुम्बम् । अत्यये-अतीतमेघं नभः-उन्मेघम् । अन्याये - उत्कुरुते कन्याम्, उत्कुरुते परदारान् । प्राधान्ये- उत्कृष्टोऽश्वः, उत्तमं कुलम् । शक्तौ-उत्सहते गन्तुम् अवरपरे - - उत्तरः । दिग्योगे - उदीची दिक् । निर्देशे-उद्दिशति, उद्देशः ।
अनुवाह :- उद् :- प्राबल्य अर्थथी श३ झरीने निर्देश सुधीना अर्थमां "उद्” अव्यय खावे छे. (१) प्राबल्य :- प्रजण अर्थमां "उद्" अव्यय खावे छे. ६.त. उद्बला मूषिका (प्रजण योरो) तथा उद्बलम् याति (प्रणतापूर्व ४४ रह्यो छे . )
(२) संभव :- उत्पन्न थवा स्व३प अर्थमां "उद्” अव्यय खावे छे. छात. "उद्गतो दर्पो नीचस्य" (अधमने हर्ष (अहंअर) उत्पन्न थयो . )
(3) लाभ :- प्राप्ति अर्थमां "उद्” अव्यय खावे छे. ६ात. उत्पन्नम् द्रव्यम् (धन प्राप्त थयुं.) तथा उदपादि भैक्षम् (भिक्षा संबंधी जोराउने प्राप्त अर्यो . )
(४) उर्ध्वकर्म :- ला थवा स्व३पडिया अर्थमां "उद्" अव्यय खावे छे. ६.त. आसनाद् उत्तिष्ठति (ते आसन उपरथी अलो थाय छे.)
(4) प्रकाश :- प्रगट ४२वा स्व३५ अर्थमां "उद्” अव्यय खावे छे अथवा तो वायस्ता अर्थमां “उद्” अव्यय आवे छे. ६. त. उच्चरति (ते प्रगट ३५थी उय्यारा रे छे.) तथा “उद्भवति” (ध्वनि प्रगट ३पथी थाय छे . )