________________
श्री स्थानाङ्गसूत्र सानुवाद भाग १
२ स्थानकाध्ययने उद्देशः ३ वर्षधरादिस्वरूपम् ८७ सूत्रम् चेव खंडगप्पवायगुहा चेव, तत्थ णं दो देवा महिड्डिया जाव पलिओवमद्वितीया परिवसंति, तंजहा- कयमालए चेव नट्टमालए चेव ।
एरावयए णं दीहवेयड्ढे दो गुहाओ पन्नत्ताओ, [तंजहा] - जाव कयमालए चेव नट्टमालए चेव ३। जंबूमंदरस्स पव्वयस्स दाहिणेणं चुल्लहिमवंते वासहरपव्वए दो कूडा पन्नत्ता, तंजहा - बहुसमतुल्ला जाव विक्खंभुच्चत्तसंठाण-परिणाहेणं, तंजहा - चुल्लहिमवंतकूडे चेव वेसमणकूडे चेव । जंबूमंदरदाहिणेणं महाहिमवंते वासहरपव्वए दो कूडा पन्नत्ता, [तंजहा] - बहुसमतुल्ला जाव महाहिमवंतकूडे चेव वेरुलियकूडे चेव । एवं निसढे वासहरपव्वए दो कूडा पन्नत्ता, [तंजहा] - बहुसमतुल्ला जाव निसढकूडे चेव रुयगप्पभे [कुडे] चेव ४ । जंबूमंदर० उत्तरेणं नीलवंते वासहरपव्वए दो कूडा पन्नत्ता, [तंजहा] - बहुसमतुल्ला जाव तंजहा - नीलवंतकूडे चेव उवदंसणकूडे चेव। एवं रुप्पिंमिवासहरपव्वए दो कूडा पन्नत्ता बहुसमतुल्ला जाव तंजहा - रुप्पिकूडे चेव मणिकंचणकूडे चेव, एवं सिहरिंमि वासहरपव्वते दो कूडा पन्नत्ता, [तंजहा] - बहुसमतुल्ला जाव तंजहासिहरिकूडे चेव तिगिच्छिकूडे चेव ५ ।। सू० ८७।।
(મૂળ) જંબૂદ્વીપના મેરુપર્વતની ઉત્તર અને દક્ષિણ દિશાએ બે વર્ષધર પર્વતો (કહેલ છે, તે આ પ્રમાણે—)બહુસમતુલ્ય,
અવિશેષ, નાનાત્વરહિત, અન્યોઅન્યનું ઉલ્લંઘન કરતા નથી તેમજ લંબાઈ, પહોળાઈ, ઊંડાઈ, ઊંચાઈ, સંસ્થાન અને પિરિધ વડે સમાન છે. તે આ પ્રમાણે—ચુલ્લ (લઘુ) હિમવાન અને શિખરી, એવી રીતે મહાહિમવાન અને રુપ્પી (રુક્મી), એમ જ નિષધ અને નીલવાન. જંબુદ્વીપના મેરુપર્વતની ઉત્તર અને દક્ષિણ દિશાએ હૈમવત અને હૈરણ્યવત ક્ષેત્રમાં બે વૃત્તવૈતાઢ્ય પર્વત કહ્યા છે—બહુસમતુલ્ય, વિશેષરહિત, નાનાત્વરહિત, પરસ્પર ઉલ્લંઘન કરતા નથી, તે આ પ્રમાણે—શબ્દાપાતી અને વિકટાપાતી. તે બેમાં બે મહર્ષિક દેવોયાવત્ પલ્યોપમની સ્થિતિવાળા વસે છે, તે આ પ્રમાણે—સ્વાતિ અને પ્રભાસ (૧), જંબુદ્વીપના મેરુની ઉત્તર અને દક્ષિણ દિશાએ હરિવર્ષ અને રમ્ય વર્ષ ક્ષેત્રમાં બે વૃત્તવૈતાઢ્ય પર્વતો (કહ્યા છે, તે આ પ્રમાણે—)બહુસમતુલ્ય યાવત્ પૂર્વની માફક જાણવું, તે આ પ્રમાણે–ગંધાપાતી અને માલ્યવંતપર્યાય નામના પર્વત છે. તે બન્નેમાં બે દેવો મહદ્ધિક યાવત્ પલ્યોપમની સ્થિતિવાળા વસે છે, તે આ પ્રમાણે—અરુણ અને પદ્મ નામના દેવ છે. જંબુદ્રીપના મેરુપર્વતની દક્ષિણ દિશાએ દેવકુરુ ક્ષેત્રના પૂર્વ અને પશ્ચિમના પડખામાં, અશ્વના સ્કંધ (ખાંધ) જેવા, કંઈક ઓછા અર્હચંદ્રના આકારવાળા બે વક્ષસ્કાર (વખારા) પર્વત કહેલ છે, તે આ પ્રમાણે—બહુસમતુલ્ય યાવત્ સૌમનસ અને વિદ્યુત્પ્રભ નામે છે. જંબુદ્વીપના મેરુની ઉત્તર દિશાએ ઉત્તરકુરુ ક્ષેત્રના પૂર્વ અને પશ્ચિમની બાજુમાં અશ્વના સ્કંધ સરખા, કંઈક ઓછા અÁચંદ્રના આકારવાળા બે વક્ષસ્કાર પર્વત કહેલ છે, તે આ પ્રમાણે—બહુસમતુલ્ય યાવત્ પૂર્વની માફક જાણવું. તે બે પર્વતના નામ કહે છે— ગંધમાદન અને માલ્યવંત (૨), જંબુદ્વીપના મેરુપર્વતની ઉત્તર અને દક્ષિણ દિશાએ બે દીર્ઘ (લાંબા) વૈતાઢ્યપર્વત કહેલ છે, તે આ પ્રમાણે—બહુસમતુલ્ય યાવત્ પૂર્વની માફક જાણવું. તે આ પ્રમાણે—ભરતક્ષેત્રમાં દીર્ધદ્વૈતાઢ્ય અને એરવતક્ષેત્રમાં દીર્ધદ્વૈતાઢ્ય છે. ભરતક્ષેત્રના દીર્ધદ્વૈતાઢ્યમાં બે ગુફાઓ કહેલ છે, તે બહુસમતુલ્ય, વિશેષ રહિત, નાનાપ્રકા૨પણાએ વર્જિત, અન્યોન્યને ઉલ્લંઘન કરતી નથી, લંબાઈ, પહોળાઈ, ઊંચાઈ, આકાર અને પિરિધ વડે સમાન છે, તે આ પ્રમાણે—તમિસ્રાગુફા અને ખંડપ્રપાત ગુફા છે, ત્યાં બે દેવો મહર્દિક યાવત્ પલ્યોપમની સ્થિતિવાળા વસે છે, તે આ પ્રમાણે—કૃતમાલક અને નૃત્યમાલક નામના છે. ઐરવત ક્ષેત્રના દીર્ઘવૈતાઢચમાં બે ગુફાઓ કહેલ છે, તે આ પ્રમાણે—યાવત્ કૃતમાલક અને નૃત્યમાલક બે દેવ પર્યંત વર્ણન જાણવું (૩), જંબૂદ્વીપના મેરુપર્વતની દક્ષિણ દિશાએ ચુલ્લહિમવાન નામે વર્ષધર પર્વતમાં બે ફૂટ (શિખર) કહ્યા છે, તે આ પ્રમાણે—બહુસમતુલ્ય, યાવત્ લંબાઈ,
108