________________
Д
દશવૈકાલિકસૂત્ર ભાગ-૨
અધ્ય. ૩ નિયુક્તિ ૧૮૮ થી ૧૯૧૬ धर्मकथा चैव मिश्रा च कथा, अत आसां कथानां चैकैकापि च कथा अनेकविधा भवति ज्ञातव्येत्युपन्यस्तगाथार्थः ।
न
स्त
अधुनार्थकथामाह-विद्याशिल्पं उपायोऽनिर्वेदः सञ्चयश्च दक्षत्वं साम दण्डो भेद न मो उपप्रदानं चार्थकथा, अर्थप्रधानत्वादित्यक्षरार्थः, भावार्थस्तु वृद्धविवरणादवसेयः, ऽ तच्चेदम्-विज्जं पडुच्च त्थकहा जो विज्जाए अत्थं उवज्जिणति, जा एगेण विज्जा स्तु साहिया सा तस्स पंचयं पइप्पभायं देइ, जहा वा सच्चइस्स विज्जाहरचक्क वट्टिस्स विज्जापभावेण भोगा उवणया, सच्चइस्स उप्पत्ती जहा य सडकुलेऽवत्थितो जहा य महेसरो नामं कयं एवं निरवसेसं जहावस्सए जोगसंगहेसु तहा भाणियव्वं विज्जत्ति गयं त । इयाणि सिप्पेत्ति, सिप्पेणत्थों उवज्जिणइ त्ति, एत्थ उदाहरणं कोक्कासो जहावस्सए, न स्मै सिप्पत्ति गयं, इयाणि उवाएत्ति, एत्थ दिट्टंतो चाणक्को, जहा चाणक्कण नाणाविहेहिं मां वाहिं अत्थो उज्जओ, कहं ? - दो मज्झ धाउरत्ताओ०, एयंपि अक्खाणयं जहावस्सए तहा भाणियव्वं । उवाए त्ति गयं, इयाणिं अणिव्वेए संचए य एक्कमेव जि उदाहरणं मम्मणवाणिओ, सोवि जहावस्सए तहा भाणियव्वो । साम्प्रतं दक्षत्वं जि न तत्सप्रसङ्गमाह - दक्षत्वं पुरुषस्य सार्थवाहसुतस्य पञ्चगमिति - पञ्चरूपकफलं, शतिकं- न शा शतफलमाहुः सौन्दर्यं श्रेष्ठीपुत्रस्य, बुद्धिः पुनः सहस्त्रवती - सहस्त्रफला मन्त्रिपुत्रस्य, "शा शतसहस्राणि पुण्यानि - शतसहस्रफलानि राजपुत्रस्येति गाथाक्षरार्थः । भावार्थस्तु कथानकादवसेयः, तच्चेदम् - जहा बंभदत्तो कुमारो कुमारामच्चपुत्तो सेट्ठिपुत्तो सत्थवाहपुत्तो, एए चउरोऽवि परोप्परं उल्लावेइ - जहा को भे केण जीवइ ?, तत्थ रायपुत्तेण भणियं-अहं पुन्नेहिं जीवामि, कुमारामच्चपुत्तेण भणियं - अहं बुद्धीए, सेट्ठिपुत्तेण भणियं - अहं रूवस्सित्तणेण, सत्थवाहपुत्तो भाइ- अहं दक्खत्तणेण, ते भांति - अन्नत्थ गंतुं विन्नाणेमो, ते गया अन्नं णयरं जत्थ ण णज्जंति, उज्जाणे आवासिया, दक्खस्स आदेसो दिन्नो, सिग्धं भत्तपरिव्वयं आणेहि, सो वीहिं गंतुं एगस्स थेरवाणिययस्स आवणे ठिओ, तस्स बहुगा कइया एंति, तद्दिवसं कोवि ऊसवो, सोण पहुप्पति पुडए बंधेडं, तओ सत्थवाहपुत्तो दक्खत्तणेण जस्स जं उवउज्जइ
म
ना
त्र
ना
य
ટીકાર્થ : વિદ્યા વગેરે અર્થ છે. તેની પ્રધાનતાવાળી કથા એ અર્થકથા કહેવાય. એ પ્રમાણે કામકથા, ધર્મકથા અને મિશ્રકથા પણ સમજવી.
આ કથાઓમાંની એકે એક કથા અનેકપ્રકારની છે.
८७