________________
श्री प्रज्ञापना सूत्र भाग २
इगवीसमं सरीरपयं वेउब्वियसरीरे विहिदारं वाणमंतराणं अट्ठविहाणं, जोइसियाणं पंच विहाणं। वेमाणिया दुविहा-कप्पोवगा कप्पातीता य। कप्पोवगा बारसविहा, तेसिंपि एवं चेव दुगतो भेदो। कप्पातीता दुविहा-गेवेज्जगा य अणुत्तरा य, गेवेज्जगा णवविहा, अणुत्तरोववाइया पंचविहा, एतेसिं पज्जत्तापज्जत्ताभिलावेणं दुगतो भेदो । सू०-५।।५७३।। (મુ0) હે ભગવન્! વૈક્રિય શરીર કેટલા પ્રકારે છે ?હે ગૌતમ ! બે પ્રકારે છે. તે આ પ્રમાણે એકેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર અને પંચેન્દ્રિય
વેક્રિય શરીર. જો એકેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર છે તો શું વાયુકાયિક એકેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર છે કે અવાયુકાયિક-(વાયુકાયિક સિવાયનું) એકેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર છે? હે ગૌતમ! વાયુકાયિક એકેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર છે, પણ અવાયુકાયિક એકેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર નથી. જો વાયુકાયિક એકેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર છે તો શું સૂક્ષ્મ વાયુકાયિક એકેન્દ્રિય વૈકિય શરીર છે કે બાદર વાયુકાયિક એકેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર છે? હે ગૌતમ! સૂક્ષ્મ વાયુકાયિક એકેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર નથી, પણ બાદર વાયુકાયિક એકેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર છે. જો બાદરવાયુકાયિક એકેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર છે તો શું પર્યાપ્ત બાદર વાયુકાયિક એકેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર છે કે અપર્યાપ્ત બાદર વાયુકાયિક એકેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર છે? હે ગૌતમ! પર્યાપ્ત બાદર વાયુકાયિક એકેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર છે, પણ અપર્યાપ્ત બાદર વાયુકાયિક એકેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર નથી. જો પંચેન્દ્રિય વૈકિય શરીર છે તો શું નરયિક પંચેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર છે કે યાવદ્ દેવ પંચેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર છે? હે ગૌતમ! નરયિક પંચેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર પણ છે, થાવત્ દેવ પંચેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર પણ છે. જો નરયિક પંચેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર છે તો શું રત્નપ્રભાપૃથિવી નૈરયિક પંચેન્દ્રિય વિકિય શરીર છે કેયાવત્ નીચેની સાતમી નરક પૃથિવીવૈરયિક પંચેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર છે?હે ગૌતમ!રત્નપ્રભા પૃથિવીના નરયિકપંચેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર પણ છે, યાવત્ નીચેની સાતમી નરક પૃથિવીવૈરયિક પંચેન્દ્રિય વૈકિય શરીર પણ છે. જો રત્નપ્રભા પૃથિવીના નૈરયિક પંચેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર છે તો શું પર્યાપ્ત રત્નપ્રભા નૈરયિક પંચેન્દ્રિય વૈકિય શરીર છે કે અપર્યાપ્ત રત્નપ્રભા નૈરયિક પંચેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર છે?હે ગૌતમ!પર્યાપ્ત રત્નપ્રભાકૃથિવી નૈરયિક પંચેન્દ્રિય વૈકિય શરીર પણ છે અને અપર્યાપ્ત રત્નપ્રભાપૃથિવી નૈરયિક પંચેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર પણ છે. એ પ્રમાણે યાવત્ નીચેની સાતમી નરક પૃથિવી સુધી બન્ને પ્રકારનો ભેદ કહેવો. જો તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર છે તો શું સમુચ્છિમ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ વૈક્રિય શરીર હોય કે ગર્ભજ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ વૈક્રિય શરીર હોય? હે ગૌતમ! સંમૂચ્છિમ તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર ન હોય, પણ ગર્ભજ તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય શરીર હોય. જો ગર્ભજ તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર હોય તો શું સંખ્યાતા વરસના આયુષ્યવાળા ગર્ભજ તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર હોય કે અસંખ્યાતા વરસના આયુષ્યવાળા ગર્ભજ તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર હોય? હે ગૌતમ! સંખ્યાતા વરસના આયુષ્યવાળા ગર્ભજ તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર હોય પણ અસંખ્યાતા વરસના આયુષ્યવાળા ગર્ભજ તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર ન હોય. જો સંખ્યાતા વરસના આયુષ્યવાળા ગર્ભજ તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર છે તો શું પર્યાપ્તા સંખ્યાતા વરસના આયુષ્યવાળા ગર્ભજ તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર હોય કે અપર્યાપ્તા સંખ્યાતા વરસના આયુષ્યવાળા ગર્ભજ તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર હોય?હે ગૌતમ ! પર્યાપ્ત સંખ્યાતા વરસના આયુષ્યવાળા ગર્ભજતિર્યંચ પંચેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર હોય, પણ અપર્યાપ્ત સંખ્યાતા વરસના આયુષ્યવાળા ગર્ભજ તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય વૈકિય શરીર ન હોય. જો સંખ્યાતા વરસના આયુષ્યવાળા ગર્ભજ તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય વૈક્રિય છે તો શું સંખ્યાતા વરસના આયુષ્યવાળા જલચર ગર્લજ તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર હોય, સંખ્યાતા વરસના આયુષ્યવાળા સ્થલચર ગર્લજ તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય વૈકિય શરીર હોય કે સંખ્યાતા વરસના આયુષ્યવાળા ખેચર ગર્લજ તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર પણ હોય? હે ગૌતમ! સંખ્યાતા વરસના આયુષ્યવાળા જલચર ગર્ભજ તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર પણ હોય, સંખ્યાતા વરસના આયુષ્યવાળા સ્થલચર ગર્ભજ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ વૈકિય શરીર પણ હોય, અને સંખ્યાતા વરસના આયુષ્યવાળા ખેચર ગર્ભજ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ વૈક્રિય શરીર પણ હોય. જો જલચર સંખ્યાતાવરસના આયુષ્યવાળા ગર્ભજ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ વેકિય શરીર છે તો શું પર્યાપ્ત જલચર સંખ્યાતા વરસના આયુષ્યવાળા ગર્ભજ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ
- 142