Avashyak Niryukti Part 06

SR No.: 005758
Original Sutra Author: N/A
Author: Aryarakshitvijay
Publisher: Vijay Premsuri Sanskrit Pathshala
Publication Year: 2010
Total Pages: 442
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & agam_aavashyak
File Size: 10 MB

Page 250

શકટાલમંત્રીની કથા (નિ. ૧૨૮૫) * ૨૩૭ सगडालस्स एएण सव्वं चेतियंति, अण्णया सिरीयस्स विवाहो, रण्णो आयोगो सज्जिज्जइ, वररुइणा तस्स दासी ओलग्गिया, तीए कहियं - रण्णो भत्तं सज्जिज्जइ आजोगो य, ताहे तेण चिंतियं-एयं छिडुं, डिंभरूवाणि मोयगे दाऊण इमं पाढे - ' रायनंदु नवि जाणइ जं सगडालो જાહિદુ । રાયનુંવું મારેત્તા તો સિરિય રત્ને વેહિત્તિ શાશા' તારૂં પ ંતિ, રાયાઘ્ર સુર્ય, વેસામિ, તં दि, कुविओ राया, जओ जओ सगडालो पाएसु पडइ तओ तओ पराहुत्तो ठाइ, सगडालो घरं 5 गओ, सिरिओ नंदस्स पडिहारो, तं भणइ - किमहं मरामि सव्वाणिवि मरंतु ? तुमं ममं रण्णो पायवडियं मारेहि, सो कन्ने ठएइ, सगडालो भाइ-अहं तालउडं विसं खामि, पायवडिओ य पमओ, એમ વિચારી તે મંત્રીના દોષો શોધે છે. એવામાં એકવાર મંત્રીપુત્ર શ્રીયકનો વિવાહપ્રસંગ ઉપસ્થિત થયો. વિવાહનિમિત્તે રાજાને આપવા માટે સામગ્રી મંત્રી તૈયાર કરાવે છે. વરુચિએ મંત્રીની દાસીને પોતાના હાથમાં લીધી. તેણીએ વચિને સમાચાર આપ્યા કે – “મંત્રી રાજા માટે ભોજન અને 10 રાજ્યયોગ્ય હથિયાર વિગેરે સામગ્રી તૈયાર કરાવે છે.” ત્યારે વરરુચિએ વિચાર્યું કે – “આ છિદ્ર છે. (અર્થાત્ મંત્રીનો વિનાશ કરવા માટેનો આ યોગ્ય અવસર છે.) તેણે બાળકોને મોદક આપીને તેમની પાસે આ પ્રમાણે કહેવડાવે છે કે ‘શકટાલમંત્રી જે કરે છે તે નંદરાજા જાણતો નથી. નંદરાજાને મારીને પોતાના પુત્ર શ્રીયકને રાજ્ય ઉપર સ્થાપશે. ।।૧।।” તે બાળકો એ પ્રમાણે બોલે
છે.
15
રાજાએ આ સાંભળ્યું. ‘તપાસ કરાવું’ એમ વિચારી તપાસ કરાવી. સામગ્રીઓ તૈયાર થઈ રહી છે એ જાણ્યું. તેથી રાજા ગુસ્સે થયો. જેમ જેમ પગમાં પડીને શકટાલ પ્રણામ કરે છે, તેમ તેમ તે રાજા મંત્રીથી વિમુખ થાય છે. શકટાલ ઘરે ગયો. શ્રીયક નંદરાજાનો સેવક (=અંગરક્ષક) હતો. મંત્રીએ શ્રીયકને કહ્યું - “શું હું મરું ? કે બધા મરે ? (અર્થાત્ જો હું નહીં મરું તો રાજા આખા કુટુંબને મારી નાંખશે. એટલે) જ્યારે હું રાજાના પગમાં પડું ત્યારે તું મને મારી નાંખજે.” 20 `પિતાના આ વચનો સાંભળતાની સાથે શ્રીયક પોતાના કર્ણોને બંધ કરી દે છે.
શકટાલ કહે છે કે “હું પગમાં પડીશ તે પહેલાં જ તાલપુટ વિષનું ભક્ષણ કરીશ, જેથી પગમાં પડતા જ હું મૃત્યુ પામીશ. ત્યાર પછી તું પગમાં પડેલા મને મારજે, (જેથી પિતૃહત્યાનું પાપ તને લાગશે નહીં.) શ્રીયકે વાત સ્વીકારી. શ્રીયકે પગમાં પડેલા પિતાને માર્યા. આ જોઈને
રૂ. રાજદાનસ્ય તેન સર્વ ચેતિમિતિ, અન્યવા શ્રીવાસ્ય વિવાહ:, રાનો નિયોગ: સખ્યતે, વષિના 25 तस्य दासी अवलगिता, तथा कथितं - राज्ञो भक्तं सज्ज्यते आयोगश्च तदा तेन चिन्तितं - एतत् छिद्रं, डिम्भान् मोदकान् दत्त्वैतत् पाठयति-' नन्दो राजा नैव जानाति यत् शकटालः करिष्यति । नन्दराजं मारयित्वा તત: શ્રીયń રાજ્યે સ્થાપયિષ્યતીતિ, તે પત્તિ, રાજ્ઞા શ્રુત, વેષયામિ, તત્કૃષ્ટ, પિતો રાખા, યતો યતઃ शकटालः पादयोः पतति ततस्ततः पराङ्मुखस्तिष्ठति, शकटालो गृहं गतः, श्रीयको नन्दस्य प्रतीहारः, तं મળતિ—મિદં પ્રિયે સર્વેપ પ્રિયન્તાં ?, ત્યું માં રાજ્ઞ: પો: પતિતં મારણ્ય, સાળા સ્થતિ, શબ્દાનો 30 भणति -अहं तालपुटं विषं खादामि, पादपतितः प्रमृतः,