Avashyak Niryukti Part 04

SR No.: 005756
Original Sutra Author: N/A
Author: Aryarakshitvijay
Publisher: Vijay Premsuri Sanskrit Pathshala
Publication Year: 2010
Total Pages: 418
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & agam_aavashyak
File Size: 10 MB

Page 183

૧૭૪
આવશ્યકનિયુક્તિ • હરિભદ્રીયવૃત્તિ • સભાષાંતર (ભાગ-૪)
सीताओ चिंतेड़ - जड़ भट्टारएण मम आयरिएण एरिसियाओ मुक्काओ किमंग पुण मज्झ मंदपुन्नस्स असंताण परिच्चइयं ? तैव्वियाणइ, णिव्वेयमावण्णो आलोइयपडिक्कतो थिरो जाओ। दोहवि परिणामिगी बुद्धी ॥ धणदत्तो सुसुमाए पिया परिणामेइ - जइ एयं न खामो तो अंतरा मरामोत्ति, तस्स पारिणामिगी बुद्धी ॥ सावओ मुच्छिओ अज्झोववण्णो साविया वयंसियाए, 5 तीसे परिणामो मा मरिहित्ति अट्टवसट्टो नरएसु तिरिएसु वा उववज्जिहित्ति तीसे आभरणेहिं વિળીઓ, સંવેશો, જળ સ્ર, તીક્ પરિગામિયા બુદ્ધી ॥ અમથ્થો વધળુપિયા નકયરે પ્ चिंतेइ - मा मारिओ होइ एस कुमारो, कहिंपी रक्खिज्जइ, सुरंगाए नीणिओ, पलाओ, यसवि
તે શિષ્ય તે સ્ત્રીઓને જોઈને વિચારે છે કે – “પૂજય એવા મારા ગુરુએ જો આવી અતીવ સુંદર સ્ત્રીઓને છોડી છે, તો મંદપુણ્યવાળા એવા મારાવડે અવિદ્યમાનદેવીઓનું શું ત્યજાયું ? 10 (અર્થાત્ જેમની પાસે હતું એમણે પણ જો છોડ્યું હોય, તો મારી પાસે તો કશું જ નહોતું, તેથી મારે શું ત્યાગવું, અર્થાત્ મારે તો સુતરાન્ છોડવું જોઈએ.) તે નિર્વેદ પામ્યો. આલોચના કરીને પાપથી પાછો ફરલો તે સંયમમાં સ્થિર થયો. નંદિષણ અને તેના શિષ્ય બંનેની પારિણામિકી બુદ્ધિ જાણવી.
=
૭. ધનદત્ત ઃ સુસુમાના પિતા ધનદત્ત વિચારે છે કે – “જો અત્યારે હું મારી દિકરી સુસુમાનું 15 માંસ નહિ ખાઉં તો, વચ્ચે જ મૃત્યુ પામીશ' આ તેની પારિણામિકીબુદ્ધિ જાણવી. (વિસ્તારથી આ દૃષ્ટાન્ત ભાગ-૩ ગા. ૮૭૧ની ટીકામાં છે ત્યાંથી જાણી લેવું.)
૮. શ્રાવક : એક શ્રાવક પોતાની પત્નીની સખી ઉપર સૂચ્છિત=રાગી થયો. પત્નીએ વિચાર્યું કે - “આ મરે નહીં અને આર્તધ્યાનને પામેલો મરીને તિર્યંચ કે નરકમાં ઉત્પન્ન થાય નહીં” તે માટે સખીના આભૂષણો વિગેરે પહેરીને પોતે શ્રાવકની ઇચ્છાપૂર્ણ કરી. (બીજા દિવસે સવારે 20 પશ્ચાત્તાપ થતાં) શ્રાવક વૈરાગ્ય પામ્યો. પત્નીએ વાત કરી. પત્નીની પારિણામિકીબુદ્ધિ જાણવી. (વિસ્તારથી આ દષ્ટાન્ત ભાગ-૧ ગા. ૧૩૪માં છે ત્યાંથી જાણી લેવું.)
૯. મંત્રી : લાખનું ઘર બન્યા પછી વરધનુપિતા વિચારે છે કે –’ ‘આ કુમાર મૃત્યુ પામે નહીં, કોઈપણ રીતે આનું રક્ષણ કરવું જોઈએ.' એમ વિચારી મંત્રીએ સુરંગથી કુમારને (બ્રહ્મદત્તને) બહાર કાઢ્યો. તે ભાગી ગયો. મંત્રીની પારિણામિકીબુદ્ધિ જાણવી. (વિસ્તારથી કથાનક પરિશિષ્ટમાંથી 25 જોવું.) અહીં અન્ય આચાર્યો બીજી રીતે દૃષ્ટાન્ત જણાવે છે.
३५. स ता दृष्ट्वा चिन्तयति-यदि भट्टारकेण ममाचार्येणेदृश्यो मुक्ताः किमङ्ग पुनर्मम मन्दपुण्यस्य असतीनां परित्यक्तं ? तद्विजानाति, निर्वेदमापन्नः आलोचितप्रतिक्रान्तः स्थिरो जातः । द्वयोरपि पारिणामिकी बुद्धिः ॥ धनदत्तः सुसुमायाः पिता परिणमयति-यद्येनां न खादेम तदाऽन्तरा म्रियेमहि इति, तस्य पारिणामिकी बुद्धिः ॥ श्रावको मूर्च्छितः अध्युपपन्नः श्राविकाया वयस्यायां तस्याः परिणामः - मा 30 મૃતેત્યાર્ત્તવશાન્ત નવુ તિર્થક્ષુ વા ઉત્પાનીતિ તસ્યા આમરîવિનીતઃ (અમિનાષ: ) સંવેશ:, થનં ૬, तस्याः पारिणामिकी बुद्धिः ॥ अमात्यः- वरधनुपिता जतुगृहे कृते चिन्तयति - मा मारितो भविष्यति एष માર:, થપિ રતે, મુઠ્યા નિાશિત:, પત્નાયિત:, તસ્યાપિ * પરિXયજ્ઞ + તલ્વિયાનંતિ ।