Avashyak Niryukti Part 03

SR No.: 005755
Original Sutra Author: N/A
Author: Aryarakshitvijay
Publisher: Vijay Premsuri Sanskrit Pathshala
Publication Year: 2010
Total Pages: 410
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & agam_aavashyak
File Size: 9 MB

Page 241

5
10
15
20
25
२३०
वा०
प०
आवश्य नियुक्ति • हरिभद्रीयवृत्ति • सभाषांतर (भाग-3)
उ०
ई० इयं च स्थापनेति आसां च नामानि -
•
•
.
द०
•
... ईदग्गेई जम्मा य णेरती वारुणी य वायव्वा । सोमा ईसाणावि य विमला य तमा यं बोद्धव्वा ॥१॥ पू० इंदा विजयद्दाराणुसारतो सेसिया पदक्खिणतो / अट्ठवि तिरियदिसाओ उड्डुं विमला तमा चाधो ॥२॥ " ‘तावखेत्त' त्ति, ताप:- सविता तदुपलक्षिता क्षेत्रदिक् तापक्षेत्रअ० दिक् सा चानियता
"जेसि जत्तो सूरो उदेति तेसिं तई हवइ पुव्वा । तावकखेत्तदिसाओ पदाहिणं सेसियाओसिं ॥१॥" 'पण्णवए' त्ति प्रज्ञापकस्य दिक् प्रज्ञापकदिक्"पण्णवओ जदभिमुो सा पुव्वा सेसिया पदाहिणतो । तस्सेवणुगंतव्वा अग्गेयादी दिसा नियमा ॥ १ ॥".
सप्तमी भावदिक् सा भवत्यष्टादशविधैव दिश्यते अयममुक इति संसारी यया सा भावदिक् सा चेत्थं भवत्यष्टादशविधा
,
पूर्वाहि हिशाखोनां नामो- सैन्द्रि (पूर्व), आग्नेय, यमा ( क्षिएा), नैऋती, वारुणी (पश्चिम), वायव्य, सोमा (उत्तर), ईशान, विमला (अर्ध्व) अने तथा (अधो) ||१|| ( खाया. नि. ૪૩) રુચકથી વિજયદ્વાર તરફ નીકળતી દિશા ઐન્દ્રિ દિશા જાણવી. શેષ દિશાઓ દક્ષિણ બાજુ પ્રદક્ષિણાથી જાણવી. આ આઠ દિશાઓ તિર્યદેશાઓ છે. ઊર્ધ્વ દિશાનું નામ વિમલા છે અને તમા એ અધોદિશા છે ॥૨॥
હવે તાપદિશા જણાવે છે. અહીં તાપ એટલે સૂર્ય, તેનાથી જણાતી ક્ષેત્રદિશાઓ તાપક્ષેત્રદિશા કહેવાય છે. તે અનિયત છે અર્થાત્ જેઓને જે બાજુ સૂર્ય ઉગે છે તેઓનો તે બાજુ પૂર્વદિશા थाय छे. शेष तायक्षेत्रहिशा प्रक्षिशाथी भरावी ||१||
પ્રજ્ઞાપકની દિશા તે પ્રજ્ઞાપકદિશા. પ્રજ્ઞાપક એટલે કે ઉપદેશક, તેની સામેની દિશા પૂર્વદિશા અને શેષ આગ્નેયાદિ દિશાઓ નિયમથી પ્રજ્ઞાપકની પ્રદક્ષિણાથી જાણવા યોગ્ય છે. ૧||
સાતમી ભાવિદશા અઢાર પ્રકારે છે. જેનાવડે સંસારી જીવ “આ અમુક છે” એ પ્રમાણે देखाडाय छे ते लावहिशा. तेना अढारप्रहार या प्रमाणे छे – “पृथ्वी, पाशी, अग्नि, वायु,
४१. ऐन्द्री आग्नेयी यमा च नैर्ऋती वारुणी च वायव्या । सोमा ईशानाऽपिच विमला च तमा(मी) च बोद्धव्या ॥१॥ ऐन्द्री विजयद्वारानुसारतः शेषाः प्रदक्षिणतः । अष्टापि तिर्यग्दिशः ऊर्ध्वं विमला तमा
30
॥ २ ॥ येषां यतः सूर्य उदेति तेषां सा भवति पूर्वा । तापक्षेत्रदिशः प्रादक्षिण्येन शेषाः अनयोः ॥१॥ प्रज्ञापको यदभिमुखः सा पूर्वा शेषाः प्रदक्षिणतः । तस्या एवानुगन्तव्या आग्नेय्याद्या दिशो नियमात् ॥१॥