________________
ચાર ગતિનું સ્વરુપ
૨૫
૩ ઉગ્ર, ભાગ, રાજન્ય, ઇક્ષ્વાકુ, જ્ઞાત, કૌરવ્ય, (ક્ષત્રિય) એમ છ પ્રકારના કુલામાં ઉત્પન્ન થનાર કુલાય કહેવાય છે.
૪ જે આ કને કરનારા પણ નિતિ કર્મો નહિં કરનારા તે ક આય, તેઓ દૃષિક, ગાન્ધિક (ગાંધીના ધંધા) સેાત્રિક (સુગધીદ્રબ્ય) કાપસિક, (સુતરાઉ કપડા વણનાર) કૌસુભિક, (કપડા રંગવા) વગેરે અનેક પ્રકારે છે.
૫ અનિંદિત શિલ્પો જેવાકે તુણુ, લેપકરવા, શંખના દાગીના કરનારા (અથવા વગાડનાર) દાંતના કાય કરવા, ચિત્રો દોરવા, વગેરે અનેક પ્રકારના શિલ્પો કરનારા શિલ્પા કહેવાય. ૬ જેએ અર્ધમાગધી ભાષા વડે ખેલે છે, અને જેએમાં ૧૮ પ્રકારની બ્રાહ્મી વગેરે લિપિ પ્રવર્તે છે જે વત્તમાનકાળમાં જણાતી નથી તે ભાષા.
૭ મતિ વગેરે જ્ઞાનવાન જ્ઞાનાય છે.
૮ ક્ષાયિક વગેરે સમ્યગ્દષ્ટિ દશનાય છે.
૯ સામાયિક વગેરે ચારિત્રવાના ચારિત્રાય છે.
ગાથામાં ૬ સમુચ્ચય અર્થમાં છે. જેએમાં ધર્મનું નામ પણ જણાય નહી, ફક્ત અપેય પીવામાં, અભક્ષ્ય ભક્ષણમાં અને અગમ્ય ગમનમાં જ જે આસક્ત હેય, અને શાસ્ત્ર વગેરેને અમાન્ય વેષ, ભાષા વગેરે આચારોવાળા અનાય મનુષ્યા મ્લેચ્છ કહેવાય છે. તે સ્વેચ્છા, શક, યવન, શખર, ખખ્ખર કાય, મુરુડ, ઉડ્ડ, ગાર્ડ્ઝ' પણુ, આરબ, હુણુ, રેમન, વારસ, ખસખાસિયા, દુખિલયલ, ઉસ, એક્કસ, ભિલ્લંધ, પુલિંદ, કુંચ, ભમર, રુયા, કુ ચાય, ચીણુ ચુચુય, માલવદ, મીલા, લગ્ધા, કેતક, કિરાત, હચમુખ, વરમુખ, તુરગમુખ, મિ ઢમુખ, હેયક, ગજક, વગેરે બીજા પણ ઘણા અનાર્ય દેશો જાણવા. અનાર્યોં પાપી, પ્રચંડ, રૌદ્રપરિણામિ, ધરહિત, નિર્દય, કઠોર, ધર્મ એટલા અક્ષરોને સ્વપ્નમાં પણ જાણતા નથી. ક ભૂમિ, ભાગભૂમિ અને છપ્પન અતર દ્વીપામાં ગર્ભજ અને સમૂચ્છિ મ મનુષ્યોની ઉત્પત્તિ હોવાથી, આ ત્રણે ભૂમિમાં મનુષ્યના ગજ અને સમૂછમ એ ભેદ્દા પડે છે, અના ભેદ કમભૂમિના મનુષ્યામાં જ જાણવા.
આ
અકમ ભૂમિ અને અતરદ્વીપના મનુષ્ય તે ભાગપુરુષપણા વડે અન્યસમુહમાં જતાં હોવાથી આ મ્લેચ્છ સ્વરૂપ વિકાથી રહિત છે. વધુ વિસ્તારથી સ` –(૧૫) હવે દેવગતિના સ્વરૂપના નિર્ણય કરવા માટે કહે છે.
देवाय भवणवासी बंतरिया जोइसा य वेमाणी । कपोवगा य नेया गेविज्जाणुत्तर सुरा य ॥१६॥
ગાથા : ભવણવાસી, વ્યતો, જ્યાતિષ્ટ અને વૈમાનિકમાં કાપન્ન દેવા છે, અને ત્રૈવેયક તથા અનુત્તર ધ્રુવા કલ્પાતિત ધ્રુવા છે, (૧૬)
.. ૪