Page Text
________________
ઉલ્લાધરાધવ : એક અધ્યયન વગેરે વર્તનમાં રૌદ્રરસને ઉપકારક કેટલાક ભાવે તથા અભિનયનું નિરૂપણ થયેલું છે.
કુંભકર્ણની ચુંગાલમાંથી નાસી છૂટેલા સુગ્રીવ પ્રત્યેનો રોષ ઠાલવવા માટે આવેગ અને કપાશપૂર્વક રામ-સૈન્ય તરફ ઘસતા કુંભકર્ણના વર્ણનમાં – कीशांश्च क्षणदाचरांश्च गणशः कुर्वन्नुपान्तस्थितान् ___ काकुत्स्थं ग्रसितु प्रसारितमुखः संरव्ये सरोषोऽभ्यगात् ।। ७-३ એમાં રૌદ્રરસન ભાવ સારી રીતે નિરૂપાય છે મંદોદરીનંદન ઈન્દ્રજિતના કાકા વિભીષણ પ્રત્યેના પરૂષ શબ્દો તથા વર્તનમાં, પુત્રવધૂને લીધે કે પાવિષ્ટ રાવણ સૌમિત્રી લક્ષ્મણને મૂર્ષિત કરે છે. તેમાં વેરને બદલે કોપથી લીધું હોવાનું બતાવ્યું છે૧૮ રામભક્ત અંગદ પ્રત્યે રાવણ ઈર્ષ્યા તથા કે પયુક્ત વાણી ઉચ્ચારે છે. રામન્યને પરિચય મેળવતી વખતે રાવણ કે પાશમાં પિતાની વાણી પર કાબૂ પણ ગુમાવી બેસે છે. રાવણના કેપને પ્રભાવ તેના સેવક વર્ગમાં પણ બહુ જ છે એવું (શુની રાવણ પ્રત્યેની ઉક્તિઓ પરથી જણાય છે.)૧૮ (રામભક્ત અંગત પ્રત્યે) પ્રત્યે રાવણ ઈષ્ય તથા કે પાયુત વાણી ઉચ્ચારે છે અને અત્યંત કેપને લીધે તેને મતિવિભ્રમ થયાનું લાગે છે તે તથા અસ્તવ્યસ્ત વાણી-વર્તન કરતે બતાવ્યું છે. આમ આ નાટકમાં વીરરસને સીધા અને શીઘ ઉપકારક રૌદ્રરસના ભાવેનું આલેખન ગ્ય પ્રમાણમાં થયું છે. ભયાનક રસ : - વીરરસને પિષક રૌદ્ર રસની જેમ ભયાનક રસની પણ આવશ્યક્તા હોય છે. આ નાટકમાં ક્યાંક કયાંક ભય અને ત્રાસના ભાનું આયોજન થયેલું છે.
ભયાનક દેખાવવાળા વિરોધને વધ થયા પછી પણ સીતા કેટલાય વખત સુધી કંપતાં હતાં તેમને રામ આ રીતે શાંત પાડે છે –
प्रचकितचकोरनयने ! रौद्राकारान्निशाचरोदस्मात् ।
कि दिक्षु दिशति चक्षुर्मूगीव मृगराजतस्वस्ता ? ॥ ४, ४७ અહીં વિરાધના ત્રાસથી ત્રસ્ત થયેલાં ગભરાયેલાં સીતાને ભયંકર મૃગરાજથી ભયભીત અને ચારે બાજુ જોતી અને કંપતી મૃગીની સાથે સરખાવ્યાં છે. .
અં. ૫-૬માં રાવણનાં ભયંકર વર્તન તથા વાણુ ભયાનક રસને માટે સૌથી વધુ ઉપયોગી છે.
| SR No. | 005744 |
| Book Title | Ullaghraghav Ek Adhyayan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vibhuti V Bhatt |
| Publisher | Vibhuti V Bhatt |
| Publication Year | 1989 |
| Total Pages | 158 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |