Page Text
________________
ઉલ્લાધરાધવ : એક અધ્યયન
અહી" સીતાની કરુણુ શા ઉપમા અલ ́કારમાં નિરૂપાઈ છે. ક્રૂર કમ કરનાર ભાજપક્ષીથી લઈ જવાતી શિયાળવી આ ક્રૂરમાં રાવણુથી ઘેરાઈ જતી સીતાને ઉપમાન સાથે સરખાવી છે અને કરુણ સ્વરે આક્રંદન કરવું એ સાધારણ ધર્મ તથા ચ' વાચક શબ્દ પ્રયાજવાથી પૂર્ણપમા છે.
નવામ્બુ મેઘ જેવા રામની કરુણુ દશાનું વર્ણન લક્ષ્મણુ આ રીતે કરે છે. आर्येण मेोचादल के मलेन विमुञ्चता बाप्पफल सशब्दम् । नवाम्बुवाहाऽनुकृतिः कृताऽन्या तडित् तु न त्व ं स्फुरिताऽस्य पार्श्वे ॥ ८/२४
નવામ્બુ મેઘ જેવા રામની પાસે વિજળી જેવાં સીતાજી, ચમકતાં જોવા મળતાં નથી ! અત્યારે તા તે નવજલ મેધરૂપ ઘનશ્યામ માત્ર કરુણુ સ્વરે અક્ષ રૂપ પાણીની જ વર્ષા કરે છે.
ઑટ
સીતાસ્પર્શી ના આભાસ અનુભવતા અતિકાય રાવણુ રામાંચિત થાય છે તેને માટે કવિએ કહ્યું છે કે અતિક્રાય રાવણુ રેામાંચિત થવાથી તે (ઉપમાન) કદ પુષ્પ જેવા લાગતા હતા ! (/૫૭).
રામ-રાવણુના સૈન્યના યુદ્ધ બાદ રાવણુ સૈન્ય સૂઈ ગયેલું હતુ, તેવી યુદ્ધભૂમિનુ વર્ષોંન વિચિત્ર ઉપમાંથી અલંકૃત આ રીતે કર્યું છે કે એ યુદ્ધભૂમિને અડધા ટાલિયા સાથે સરખાવી છે (૮/૭). ૭/૩૩ માં સીતાને નિષ્કલ ક લેખા સાથે સરખાવી છે
આ ઉપરાંત ૨/૨૧ માં લુપ્તેાપમા ૮/૭ માં વિચિત્ર, સુંદર અને મૌલિક ૪૫નાપૂર્ણ ઉપમા દેખા દે છે. આ ઉપરાંત અન્ય અનેક અલ કારા આ નાટકમાં પ્રત્યેાજાયા છે. એમાંના કેટલાક અલંકારાનું પદ્યમાં આવતું કાવ્યસૌ આપણે હવે જોઈએ.
(૧) અપ્રસ્તુતપ્રશંસા
અં. ૪ માં દુષ્ટ કે સજ્જન દરેકને ચઢતી-પડતી આવ્યા કરતી હાય (શ્લે, ૯) અને ગર્વથી અંધ થનારનું પતન થતુ. હાય છે (શ્લે. ૧૦). એ મે સામાન્ય સત્ય થનરૂપ વાકયેા રાવણ-વિશેષને અપ્રસ્તુતને લાગુ પાડવા માટે રજૂ થયાં. હાવાથી તે બંને બ્લેકમાં અપ્રસ્તુત પ્રશ ́સા છે.
(૩) વ્યતિરેક
૧/૩૯માં રામનાં પૌરુષ તથા પરાક્રમ (ઉપમેય)ને મૈત્રાવરુણુ– (ઉપમાન)શ્રી પશુ ચડિયાતું બતાવ્યુ` હૈાવાથી વ્યતિરેક,
| SR No. | 005744 |
| Book Title | Ullaghraghav Ek Adhyayan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vibhuti V Bhatt |
| Publisher | Vibhuti V Bhatt |
| Publication Year | 1989 |
| Total Pages | 158 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |